Niet ver over de grens in Duitsland liggen honderden hunebedden. Een paar jaar geleden is een autoroute gemaakt, Strasse der Megalithkultur, die de mooiste hunebedden in het gebied tussen Oldenburg, Osnabruck en Meppen met elkaar verbindt. De autoroute is in totaal 330 kilometer lang en gaat langs 33 zogenaamde ‘Stationen’. Dat zijn plekken die beschreven staan in een reisgids, op een kaart en op een website (http://www.strassedermegalithkultur.de/). Voor de verschilldende bezoekplekken (de Stationen) zie http://www.strassedermegalithkultur.de/de/33-spannende-megalith-stationen
Het leek me een interessante gedachte om de autoroute eens helemaal te rijden en de mooiste hunebedden net over de grens te bekijken. Ik heb besloten om dat in etappes te doen. In dit artikel laat ik de hunebedden zien in de omgeving van Oldenburg, en dan vooral in de omgeving van Naturpark Wildeshauser Geest (boven in de kaart). Met de reisgids en de kaart in de hand en het volgen van de bruine wegwijzerborden langs de wegen is het een goed te volgen parcours.
De meest beroemde hunebedden van het te bezoeken gebied zijn ongetwijfeld de Visbeker Brautigam en de Opfertisch. Ze liggen vlak bij elkaar bij het plaatsje Visbek. Je kunt er gemakkelijk heenwandelen vanuit het Landgasthof Engelmannsbake (adres: Engelmannsbäke 31, 49429 Visbek).
Hunebed 1 – Heidenopfertisch (Station 24a van de Strasse der Megalitkultur)
Na 3 minuten wandelen door een mooi oud eikenbos komen we aan bij het eerste hunebed van vandaag, de Heidenopfertisch.
Dit hunebed is beroemd omdat hij meerdere keren is vastgelegd door kunstenaars, bijv. door Ludwig Philipp Strack in 1827. De grafruimte van dit bouwwerk is 2,5 bij 10 meter. Van de oorspronkelijke 3 dekstenen zijn er nog 2 aanwezig. Een van hen behoort met een afmeting van 5 bij 7 meter en een dikte van 1,2 meter tot een van de grootste van zijn soort in Duitsland.
Hunebed 2 – (Visbeker Brautigam) Bruidegom van Visbek (Station 24 a van de Strasse der Megalithkultur)
Even verderop ligt een zeer groot hunebedcomplex. De oorspronkelijk uit 170 zwerfkeien bestaande ‘bruidegom’ is met zijn omvang van 104 meter lang en 8-9 meter breed verreweg het grootste megalithische bouwwerk in Nedersaksen. Van dit omvangrijke bouwwerk zijn nog 130 zwerfkeien aanwezig. In de 19e eeuw lag het bouwwerk nog in een open heidelandschap. Vier andere monumenten liggen op steenworp afstand rondom dit enorme graf.
In de directe omgeving liggen nog 4 hunebedden. De eerste die je ziet is de ‘Bruidswagen’.
Hunebed 3 – Kleinenkneten (Station 25 van de Strasse der Megalithkultur)
Er liggen drie hunebedden bij Kleinenkneten. De beroemdste is een gereconstrueerd hunebed. In het begin van de jaren dertig was het hunebed nog bijna volledig door aarde bedekt. Het hunebed is van 1934 tot 1939 archeologisch onderzocht. Helaas is een deel van de wetenschappelijke documentatie in de Tweede Wereldoorlog verloren gegaan
In de grafkamer werden keramische vazen, stenen bijlen en pijlpunten alsook enkele barnstenen kralen gevonden. Echter is de kamer door grafrovers open gemaakt, aangezien de archeologen slechts een deel an de oorspronkelijke grafgiften konden vinden.
Na de opgraving werd dit hunebed met de toenmalige kennis gereconstrueerd. Deels waren de dekstenen van de grafkamer verloren gegaan, waardoor ze bij de reconstructie door beton vervangen moesten worden.
Langgraf van Kleinenkneten
Vlakbij het gereconstrueerde hunebed ligt een imposant langgraf (zoals ook in het Hondsruggebied bij Emmen te vinden is). Dit is het enige graf met drie kamers in Nedersaksen. Normaal gesproken hebben hunebedden maar een enkele kamer. Ongewoon is de middelste, derde kamer, die pas bij de opgraving tevoorschijn kwam. Omdat de kamer met duidelijk kleinere stenen gebouwd is, wordt aangenomen dat de kamer later is aangebracht. Bij de opgraving werden keramieken vasen gevonden, waaronder typische grafgifsten zoals de zogenaamde trechterbekers en kleinere flesachtige bekers van klei met meerdere schenktuiten.
Hunebed 4 – Bargleyer Steenkist (Station 27 b van de Strasse der Megalithkultur)
Deze uit grote stenen gebouwde ‘Bargloyer Steenkist’ is voor de Noordwest Duitse regio een zeer buitengewoon graf, hij is namelijk afkomstig uit de bronstijd (tussen 1800 en 1600 v.Chr.). Deze steenkist diende hoogstwaarschijnlijk voor de bijzetting van verschillende personen Net als de megalietgraven uit de steentijd werd dit grote graf van 2 bij 1,5 meter ook bedekt door een heuvel van zand. De relatief overzichtelijke omvang verraad niet dat het hier tijdens opgravingen in 1820 belangrijkste vondsten werden gedaan, zoals een bronzen zwaard, een armband, bronzen naalden en hartvormige pijlpunten uit vuursteen. De objecten zijn nu te zien in het streekmuseum van Oldenburg.
Hunebed 5 – Visbeker Braut (Station 28 a van de Strasse der Megalitkultur)
De Bruid van Visbek (Visbeker Braut) is een machtig hunebed met een lange, rechthoekige zetting. De aan de westkant gelegen grafkamer, met een omtrek van 5,5 bij 1,5 meter ligt nog ingebed in een grafheuvel. De bruid wordt aan de westzijde ingesloten door de bijzondere imposante ‘wachterstenen’ die waarschijnlijk pas in de 19e eeuw zo zijn opgesteld. De naam ‘Bruid van Visbek’ behoort tot de oudste gewaarborgde namen van dit soort megalietgraven (1765). Begrippen als ‘bruidstenen’ stammen uit een ver verleden toen er bij de megalieten nog huwelijksrituelen werden uitgevoerd. De sage van de Bruid van Visbek is in 1801 in drukvorm verschenen. Een boerendochter moest tegen haar wil in trouwen met een ongeliefde man. Zij bad tot God dat zij nog liever in steen veranderde en haar wens ging in vervulling: aan de ene kant werd de stoet van de bruid versteend en aan de andere kant de bruidegom en de bruidswagen (die we al eerder hebben bezocht) In 1933 wilde het Volkenkundig Museum van Bremen het graf van de bruid opgraven, maar kreeg hiervoor geen toestemming. Hierdoor bevindt het hunebed zich nog altijd in onaangetaste toestand.
Hunebed 6 – de grote steen bij Tholstedt (Station 28 van de Strasse der Megalitkultur)
Het laatste hunebed dat ik heb bezocht is niet goed onderhouden en volledig begroeid. Maar eerlijk gezegd heeft dat ook wel wat.
Er zijn in het gebied nog veel meer hunebedden te vinden. Zie daarvoor de website http://www.strassedermegalithkultur.de/de/33-spannende-megalith-stationen
In een volgend artikel ga ik naar het grootste bronstijd en ijzertijd grafveld van het noorden van Midden Europa (meer dan 500 grafheuvels). Dit grafveld is ook onderdeel van de Strasse der Megalithkultur (Station 26).
Auteur: Harrie Wolters
