Het vullen van een vitrine is als het schilderen van een schilderij. Je hebt een kader waar je binnen moet blijven: het doek (nu de vitrine). Om de voorstelling op het schilderij te bepalen maak je schetsen (ik heb proefopstellingen met de objecten gemaakt). Vervolgens maak je het daadwerkelijke schilderij en daar komt alles bij elkaar. Je verf zijn de objecten die je gekozen hebt en zo hoop je een stilleven te creëren die voor zich spreekt. En net als elke schilder zal kunnen beamen is je schilderij nooit af. Zo zal je ook na de opening van de tentoonstelling hier en daar kleine aanpassingen blijven doen.
Boodschap
Bij het uitwerken van een vitrine in een tentoonstelling is het belangrijk om te kijken naar de boodschap van de tentoonstelling. In dit geval was dit het achterhalen van de waarheid achter de boeken over Oek, kind van hunebedbouwers. Daarom moest er gekeken worden naar wat er op basis van archeologische vondsten en sporen bewezen kan worden. Dit betreft objecten als aardewerken potten, (vuur-)stenen werktuigen en barnstenen kralen.
Verbinding
Om de link tussen de boeken en de objecten weer te geven is gekozen voor het plaatsen van bordjes met daarop de passende illustraties uit de reeks boeken. De objecten zijn archeologische vondsten met een ouderdom van ruim 5000 jaar en replica’s gebaseerd op archeologische vondsten of etnografische bronnen. Op de illustratie wordt duidelijk waar het object voor is gebruikt of kan zijn gebruikt. De ‘echte’ objecten zijn allemaal in bruikleen van het Noordelijk Archeologisch Depot in Nuis.
De keuze is gemaakt om de grote vitrine met zes vlakken in zes onderwerpen of thema’s te verdelen: landbouw, vuursteen, kou, dieren, aardewerk en muziek.
Deze thema’s worden versterkt door het gebruik van illustraties uit de boekenreeks. Deze illustraties zijn in het klein afgedrukt en worden op speciale foamborden geplakt zodat ze mooi blijven en ook een jaar lang kunnen blijven staan in de vitrine.
Thema landbouw
Het thema landbouw is ingericht aan de hand van de maalsteen die in bruikleen is van het depot, deze maalsteen wordt omringd door graan. Een maalsteen diende om het eigen verbouwde graan te vermalen en daar deeg van te maken om brood en/of koekjes te kunnen bakken. Daarnaast ziet u in de vitrine ook sikkels liggen. Deze sikkels zijn gemaakt van vuurstenen klingen (mesjes) die achter elkaar in hout zijn gezet met prehistorische lijm (berkenteer). Met de sikkel werd graan geoogst. Ook ligt er een stukje bijenwas in de vitrine, dit werd gebruikt om de potten waterdicht te maken (meer hierover vind u in het artikel ‘De bij en de mens in de prehistorie en later’ van Nadine Lemmers). Ook een aardewerken kom kan niet ontbreken, aangezien de graan en het meel hierin werden bewaard.
Thema vuursteen
Vuursteen werd, zoals de naam al doet vermoeden, gebruikt om vuur te maken. Een andere eigenschap van vuursteen, in verhouding tot andere stenen, is dat het relatief makkelijk te bewerken is. Daarom worden er bijlen, pijlpunten en andere kleine werktuigjes als schrabbertjes en mesjes van gemaakt. Deze objecten zijn dan ook terug te vinden in de vitrine. De bijl, de pijlpunt en de andere kleine werktuigjes zijn bruiklenen uit het depot, daarnaast liggen replica’s die in hout gezet zijn. Dit om een idee te geven hoe het gebruikt werd. Het hout is door de loop van de tijd vergaan. Door de replica’s krijg je een beter beeld van hoe het eruit zag en werd gebruikt.
Thema kou
In de prehistorie waren de winters soms erg koud. Daarom is in de vitrine te zien hoe je de kou kan verdrijven door een vuurtje te maken op de vuurplaats met bijvoorbeeld een vuurboog en fakkels. En dit terwijl alles onder een dikke laag sneeuw ligt.
Thema dieren
In de steentijd leefden er andere dieren dan nu, om duidelijk te maken welke dieren er toen leefden is er van elk dier een model op schaal naast geplaatst. Zo is duidelijk welke dieren er leefden in de prehistorie.
Thema aardewerk
De hunebedbouwers staan bekend om het fantastisch mooie versierde aardewerk dat ze maakten. Deze potten werden gemaakt van klei. In deze klei werden eerst allerlei figuurtjes aangebracht, waarna de potten werden gebakken. Een aantal van de in de vitrine tentoongestelde potten zijn daadwerkelijk in een hunebed gevonden, hier en daar mist een stukje. Daarom staat er naast deze potten een replica om te laten zien hoe deze objecten er uit hebben gezien. Ook ligt er wat wit poeder, dit is vermalen bot. Hiervan werd een pasta gemaakt met vet waarmee die inkepingen in het aardewerk werden opgevuld.
Thema muziek
In alles zit muziek, moeten de prehistorische mensen hebben gedacht. Want ook in de steentijd hadden de mensen al trommels en waarschijnlijk ook rammelaars. En natuurlijk ligt er in de vitrine ook een replica van een fluitje welke in Zweden is gevonden in een hunebed. Om muziekinstrumenten te maken werden allerlei materialen gebruikt, van botmateriaal tot wilgentenen (taken van de wilg).
Voelkastje
Al deze thema’s zijn hele tastbare thema’s, daarom is er bij deze thema’s ook een voelkastje ontwikkeld. In dit kastje kunnen bezoekers de laden opentrekken en de echte materialen voelen waarmee de prehistorische mensen gewerkt hebben. En om ervoor te zorgen dat iedereen optimaal kan genieten van dit voelkastje zijn alle materialen die erin liggen goed bevestigd. De materialen zijn in het Oertijdpark nog beter te zien, te voelen en te ruiken.
Met dank aan:
Natuurlijk kan een expositie niet tot stand komen zonder subsidiënten, daarom willen wij als Hunebedcentrum op deze plaats nogmaals alle instellingen, bedrijven en personen die hebben meegeholpen aan de realisatie heel hartelijk danken!
Auteur: Sabine van Wijk
