Kardinaalsmuts, gif, maar stevig hout en medicijn

Tot het geslacht Euonymus behoren zo’n 180 soorten, maar alleen de Wilde Kardinaalshoed (Euonymus europaeus ) komt voor in de natuur in Nederland. In Drenthe is de struik vrij zeldzaam. Alle delen van de plant zijn voor mensen giftig, maar dit betekent niet dat de plant geen waarde heeft. De struik kan drie meter hoog worden. De Nederlandse naam verwijst naar de vrucht die lijkt op het muts of hoed van een kardinaal.

De plant groeit meestal aan de randen van beekdalen, want heeft daar beschikking tot mineraalrijk kwelwater. Hij houdt van rijkere grond. Kenmerkend voor de stam en takken zijn de frisgroene tint en lange lijsten. In het vroege najaar kleurt het blad rood. Bijzonder aan de kardinaalsmuts is de kenmerkende rozerode vrucht waarbij bij het opensplijten oranje zaden verschijnen. De zaden worden door vogels gegeten en dus ook verspreid. De bloemen zijn onopvallend klein en groen-wit van kleur.

Gebruik van de prehistorie tot nu

In alle delen van de struik komen gifstoffen voor die ziektes veroorzaken, voor de mens in ieder geval. Bij inname kunnen mensen last krijgen van sufheid, buikloop, braken en buikkrampen. De zaden worden door vogels gegeten. Vee en wilde grazers kunnen deze struik zonder problemen eten. Houtbewerkers waren beducht voor het verse zaagsel, het harde kernhout werd gebruikt voor draaiwerk. Te lang in de prikkelende lucht zorgde voor braakneigingen. Van het hout werden weef- en spinspoelen gemaakt. De Engelse naam voor de boom wijst hierop: spindle tree. Schaapherders maakte breipenhouders die ze prachtig konden versieren met snijwerk. Inmiddels is de plant populair in tuinen door zijn prachtig gekleurde bladeren en aparte vruchten.

De zaden werden vermengd met aardappelkruim om te vissen. Het giftige mengsel werd gestrooid en vissen kwamen bovendrijven (de vissen moesten meteen worden ontdaan van ingewanden).

Het gebruik als medicijn

De plant heeft geneeskrachtige werking. Een aftreksel van de bladeren werkt braakopwekkend en purgerend. Het gif wordt gebruikt als insecticide. Uitwendig kunnen de verse bladeren of gedroogde bast en vruchten worden gebruikt tegen hoofdluis en huidaandoeningen.

Tekst Nadine Lemmers