Valeriaan, meer dan een rustgevend middel

Geplaatst door

4036

Echte valeriaan (Valeriana officinalis) staat bekend om haar kalmerende werking en haar geur. De plant komt voor in de koelere gebieden binnen Eurazië, zo ook Nederland. De plant groeit graag op vochtige, voedselrijke bodems en is te vinden langs rivieren en vijvers. Bij de plant valeriaan staan vaak andere kruiden De plant groeit op humusrijke grond. De plant kan 120 cm groot worden.

De naam “valera” wijst op kracht en dit zou kunnen verwijzen naar de krachtige geur. Het tweede woord “officinalis” wijst op gebruik in de geneeskunde.
De bloeiwijze van de valeriaan wordt ‘scherm’ genoemd, een naam die weinig verdere uitlegt vraagt wanneer men de plant ziet. De kleine, wit roze bloemetjes vormen namelijk een parapluachtig scherm. De plant bloeit in de zomer, in het najaar vallen de veervormige, gezaagde bladeren af, wat de plant een stuk minder opvallend maakt.

Valerianaceae - Valeriana officinalis-2 (8303609031) — Valeriaan

Gebruik van prehistorie tot nu

De geur van valeriaan vinden veel mensen tegenwoordig onaangenaam, maar tot aan de 16e eeuw werd het gebruikt als geurstof bij was en als parfum. Sommige mensen, zeker de mensen uit de middeleeuwen, vinden de geur lekker. Ook sommige dieren worden aangetrokken tot deze geur, namelijk katten en vlinders. De geur wordt gebruikt om een kat zindelijk te maken.

In de prehistorie is het aannemelijk dat de plant werd gebruikt als kruid. Van de plant kan thee worden gezet. De Grieken en Romeinen gebruikten valeriaan tegen kramp. De plant is door verscheidene bekende Griekse filosofen en wetenschappers beschreven, al heette ze toen anders. Ook is het een ingrediënt voor kraamanijs oftewel anisette. Deze kraamanijs oftewel kraamdrank werd in de 17e eeuw na de bevalling aan de kersverse moeders gegeven voor de helende, maar ook magische effecten. In de praktijk zullen de vrouwen in ieder geval rustig zijn gemaakt. Pas in de 18e eeuw werden de geneeskrachtige werkingen van de plant weer herontdekt. Ze werd – en wordt nog steeds – vooral gebruikt als middel tegen slapeloosheid en nervositeit. Het gaat dan voornamelijk over valeriaanzuur, een extract, verkregen uit de wortels van de plant.
Het wordt tegenwoordig nog steeds verkocht als poeder, in pillen en in drankjes. Het heeft een ontspannende, maar geen versuffende werking, waardoor het niet gevaarlijk schijnt te zijn voor deelname in het verkeer. Wel versterkt en/of verlengt het de werking van alcohol en bepaalde medicijnen en drugs.

Eetbaar?

De jonge bladeren kunnen voor de bloei in de maanden april en mei geplukt en gebruikt in salades of als smaakmaker in kruidenmengsels, burgers, kruidenbrood en dressings (FLEISCHHAUER, ET.AL., 2017, pp. 171-172). De eerste bloemknoppen in mei kunnen als aroma gebruikt worden alcoholische dranken, limonade, tabakmengsels, theemelanges en fruitgerechten. Met een schaar kunnen de bloemen worden geplukt en gebruikt als decoratie op gerechten. De wortels worden geoogst van september tot en met het einde van de winter en worden vervolgens gedroogd en gemalen. Van de wortel kan thee worden gezet.

Valeriaan smaakt iets bitter en de wortels zoet en later zuur-bitter (FLEISCHHAUER, ET.AL., 2017, pp. 171-172).

Let op: Valeriaan kan in hoge dosis leiden tot vertragende hartactiviteit of lichte verdoving veroorzaken (FLEISCHHAUER, ET.AL., 2017, pp. 171-172).

Gedroogde wortel van valeriaan – klaar voor gebruik.

Medicijn?

De valeriaan heeft de volgende inhoudsstoffen: geringe hoeveelheid alkaloiden, iridoide en 0,5% etherische olie (FLEISCHHAUER, ET.AL., 2017, pp. 171-172).

De wortel wordt gebruikt in medicijnen tegen angsten, onrust en inslaapstoornissen (FLEISCHHAUER, ET.AL., 2017, pp. 171-172). Bij gebruik van valeriaan zijn er geen bijwerkingen als verslaving, apathie en moeheid. Valeriaan maakt rustig en ontspannen, maar bevordert ook de concentratie. Ook wordt valeriaan gebruikt bij hoge bloeddruk, hartklachten, krampen maag en darm en krampen menstruatie. Een omslag met valeriaan zou helpen bij zenuwpijn, spanningen en spierpijn. In de fytotherapie wordt valeriaan gebruikt bij rugpijn en slaapstoornissen.