Twee jaar geleden maakten we een rondrit met de camper door Ierland. De megalithische monumenten zijn dan onontkoombaar. Zo klommen we op een dag naar het Carrowkeel Passage Tomb Cemetry. Bovenop lag een zevental hunebedden met elk een lange gang en verschillende hadden drie kamers. Vanaf de dekheuvels heb je een schitterend uitzicht over de omgeving. Op dat moment waren wij de enigen op deze gewijde plaats. Er ging van alles door me heen. Waarom was hier geen enkele bezoeker, terwijl je bij Stonehenge in de rij moet staan? Moeten deze monumenten niet beter beschermd worden? Wat een vakmanschap dat deze bouwwerken vijf millennia hebben overleefd.
Terug in Nederland vertelde ik vrienden en kennissen over de hunebedden in Ierland. ‘Heb je dan ook hunebedden buiten Nederland?’ was steevast de vraag. Dat was het moment dat ik besloot om reisgidsen voor megalieten in Europa te gaan schrijven. De interesse is al ontstaan toen mijn ouders ons als kleuters meenamen naar de hunebedden van Drenthe. Nu werd het tijd om er meer structureel aandacht aan te geven.
We zijn onze ontdekkingstocht met de camper begonnen in Havelte. In twee weken bezochten we alle 54 hunebedden in Nederland, inclusief die in Delfzijl. Ook bezochten we het Oermuseum in Diever, het IJstijdenmuseum in Buitenpost, het Drents museum in Assen en natuurlijk het Hunebedcentrum in Borger. Ondertussen zagen we mooiste plekjes in Drenthe. Het werd een week om niet te vergeten. Ik maakte er een verslag van en het eerste deel van mijn reisgidsenserie was ontstaan. Half februari 2017 komt het op de markt. Vanaf dat moment is het in de boekhandel verkrijgbaar, maar ook in het Hunebedcentrum. Met meer dan tweehonderd foto’s, luchtfoto’s, 3D-foto’s, routebeschrijvingen, achtergrondinformatie, praktische tips en camperreisverhalen.
Wij zelf zijn alweer vier tochten verder. Na Nederland gingen we op zoek naar de hunebedden in Nedersaksen (verschijnt eind februari), Schleswig-Holstein, Jutland en Funen/Seeland. Aanvankelijk lette ik nog op de oriëntatie van de monumenten, maar al gauw kwam ik tot de conclusie dat daar geen pijl op te trekken is. Ook de vorm verschilt van regio tot regio en de functie lijkt lang niet altijd eenduidig een graf te zijn. Vooral Deense wetenschappers menen dat het plaatsen waren van voorouderverering.
Steeds meer ben ik gaan beseffen dat die grote stenen een eeuwenoud verhaal van de mens vertellen. Zijn verlangen naar voortbestaan en voortplanting. Zijn behoefte aan zekerheid en steun tegen krachten die sterker zijn dan hijzelf. Zijn sterke neiging om groepen te vormen. Binnen de groep streeft hij naar uniformiteit en al snel worden gewoonten van andere gekopieerd. Elke groep kende zijn eigen accenten, maar tegelijkertijd verspreidden de stenen bouwwerken zich in hoog tempo over Europa. Iedere groep zijn eigen vorm, maar allemaal voldeden ze aan het principe van draagstenen en dekstenen.
Misschien houdt het verhaal van de hunebedbouwers wel een les in voor de onzekere tijden van nu, waarin velen weer terug willen naar de eigen beperkte groep omdat hen dat meer het gevoel van geborgenheid. Dat hadden onze voorouders nodig, net zo goed als wij. Maar de andere kant van de medaille is dat samenwerking met andere groepen kan leiden tot projecten die de mens tot grote prestaties kan brengen.
We hebben inmiddels meer dan 500 hunebedden bezocht. Voor ons zijn de grote stenen van Europa veel meer dan monumenten uit een vervlogen verleden geworden. Het zijn bakens in de onzekere tijden die ons de weg wijzen naar wie we zijn. Ze herinneren ons aan de noodzaak van samenwerking, maar ook aan onze vergankelijkheid. Voor ons blijven de steenhopen daardoor inspiratiebronnen die blijven intrigeren. In de ontdekkingsreisgidsen wil ik de lezer – en hopelijk medereiziger – daar iets van laten delen.
Hendrik Gommer
Geachte heer Gommer.
Zondag uw lezing gevolgd. We vonden het erg interessant en hebben er veel van opgestoken,
In uw lezing sprak u over het branden van vuursteen, waardoor men een droge bodem voor een hunebed kon maken. Ik heb U er toen over aangesproken, waarbij ik mijn twijfel had over het op die manier krijgen van een drooglaag. Ik heb even gekeken op internet en vond daar dat vuursteen in klompen voorkomt in kalksteenlagen. Zijn er vuurstenen gevonden dan moet er m.i. ook kalksteenlagen zijn. Zou men die kalksteen niet gebrand hebben? Wij hebben in Denemarken stukken vuursteen gevonden en we zien dat daar een witte film omheen zit (kalksteen). In een site “kalkdoor de geschiedenis heen//Lhoist- mineralen en kalkproducten” staat wat over kalk in vroegere eeuwen.
Ik hoop dat dit wat bijdraagt aan het vinden van het mysterie en zou het leuk vinden als we nog uw mening daarover kunnen krijgen.
Vriendelijke groeten Johan Rietmulder