Enige jaren geleden startte de Vlinderstichting samen met de Nederlandse BijenhoudersVereniging en financieel gesteund door de Postcodeloterij het “Idylle-projekt”. Door heel Nederland zouden terreinen en terreintjes worden ingezaaid met nectarrijke bloemenmengsels. Vlinders en bijen hebben het moeilijk, omdat er steeds minder bloemrijke plekken zijn. Ze hebben bloemen nodig om nectar en stuifmeel te kunnen vinden en daarmee te overleven. De ingezaaide veldjes worden idylles genoemd. Idylles zijn niet alleen voor vlinders en bijen maar ook voor mensen, want ze geven meer kleur aan het landschap en het zijn heerlijke plekjes om te wandelen en te genieten van de natuur.
Het toen nog nieuwbakken IVN Borger-Odoorn i.o. zag in de krant de oproep: “Lokaties gezocht voor de aanleg van Idylles in Nederland”. Samen met het Hunebedcentrum hebben we ons aangemeld. We waren van mening dat het terrein van het Hunebedcentrum een uitetekende locatie zou zijn voor de aanleg van een idylle.Na diverse bezoeken van de Vlinderstichting kregen we te horen dat zij dit inderdaad ook vonden en konden de plannen vorm krijgen.
Op dinsdag 8 oktober 2013 werd onze idylle ingezaaid door Groenvoorziening A.J. van der Werf B.V. Dit bedrijf zou ook nog drie jaar zorgen voor het beheer van de idylle (met hulp van vrijwilligers van onze IVN-afdeling).
Uit het eindverslag van Groenvoorziening Van der Werf:
Het stuk grond bestond voor de bewerking uit een zeer vergraste en arme vegetatie. Soorten als Rode Klaver, Smalle Weegbree, Guldenroede, Engels Raaigras en Gewoon Struisgras deden vermoeden dat het om een voedselrijke locatie ging. Om de gebiedseigen soorten terug te brengen op deze locatie en de Idylle voor vlinders en bijen interessant te maken is besloten deze opnieuw in te zaaien met een kruidenrijk mengsel en zo de soortenrijkdom te vergroten. Het doel hiervan is de nieuwe vegetatie een goede start te geven om uit te kunnen groeien naar een bloem- en kruidenrijke vegetatie waar zowel door vinders, bijen en bezoekers van genoten kan worden. In voorbereiding hierop is er voor gekozen de bestaande vegetatie te verwijderen. Dit om het inzaaien van een kruidenmengsel (Heem) een zo goed mogelijke start te geven en een goede ontwikkeling te stimuleren. Door het toepassen van handwerk en het gebruik van lichte machines zoals het maaien met een enkelassige frontmaaier en het gebruik van een tuintrekker is getracht om de belasting en de verstoring van de bodem tot een minimum te beperken. Daarnaast is er met een tuinbouwfrees tot 3 cm door de toplaag gegaan om de zwaar vergraste toplaag los te maken en deze vervolgens te verwijderen. Dit alles om een zo goed mogelijke situatie te creëren voor de opstart van een soorten- en kleurrijke idylle. Op dinsdag 8 oktober 2013 is er na het maaien en afvoeren van de vegetatie en het verwijderen van de graszode gestart met het inzaaien van het heemmengsel. Dit mengsel is door het handmatige inzaaien gelijkmatig op de voorbewerkte grond aangebracht.
Idylle Borger
In de onderstaande tabel zijn de soorten die zijn ingezaaid terug te vinden. De samenstelling van deze soorten is gedaan door het bedrijf Heem en hierbij is vooral gekeken naar gebiedseigen soorten en soorten die in het fora district voorkomen. Hierbij dient de kanttekening gemaakt te worden dat “al het goede langzaam komt” en dat het hier om een natuurproduct gaat. Een mooie Idylle heeft tijd nodig om zichzelf te kunnen ontwikkelen. Het is geen snel resultaat leverend cultuurgraszaad wat is ingezaaid. Wilde bloemenzaden hebben vaak specifieke omstandigheden waarin ze wel of niet kunnen kiemen
Naast het inzaaien van een kruidenmengsel is er in overleg met de Vlinderstichting voor gekozen om op de idylle een aantal heesters te planten die voor zowel voedsel als waardplant kunnen dienen . In de lijst hieronder vindt u de soorten heesters waarvoor gekozen is en voor welke dagvlinder deze geschikt zijn
Onderhoud algemeen
Door jaarlijks op een vaste manier de idylle te maaien is de verwachting dat de vegetatie zich in een gunstige en gewenste staat zal ontwikkelen. De algemene werkwijze van ecologisch maaibeheer is die van verschralen: maaien en afvoeren, vaak twee keer per jaar. Het doel hiervan is om de voedingsstoffen in de bodem te laten afnemen, wat een gevarieerde begroeiing oplevert.
Door de kennis die is opgedaan in de vele projecten die we samen met Heem hebben ingezaaid en begeleid, is er in de loop der jaren een eigen methode ontwikkeld. In tegenstelling tot het twee keer per jaar maaien en afvoeren heeft Heem de methode van één keer maaien. Deze maaibeurt vindt plaats aan het eind van het groeiseizoen als de gemiddelde temperatuur onder de 10 graden ligt. Dit doen we om de aanwezige/ingezaaide soorten te bevoordelen. Deze krijgen zo de kans om hun voedingsstoffen vóór de winter terug te trekken naar de wortels, waardoor ze in het voorjaar sterker terug kunnen komen. Het effect van deze methode is dat de vegetatie langer aanwezig blijft en grasgroei minder kans krijgt. Bij een goed ontwikkelde kruidenvegetatie is er gewoonweg te veel lichtconcurrentie van de aanwezige kruidachtigen. Na het maaien zal het gras zich minder snel ontwikkelen. Onder de 10 graden groeit het gras immers niet meer. Dit in tegenstelling tot het vaak toegepaste verschralingsbeheer, waarbij doorgaans twee keer per jaar gemaaid wordt en de laatste beurt soms al half september plaatsvindt. Dit benadeelt niet alleen de gewenste soorten, doordat deze hun voedingstoffen niet kunnen terugtrekken naar de wortels, het bevoordeelt ook nog eens de grassen doordat de bladconcurrenten zijn weggehaald. Bij dergelijk beheer zien we een toenemende grasgroei, zowel na de eerste maaibeurt als na de tweede maaibeurt in het najaar. Daarnaast zien we in de loop der jaren de kruidenrijke soorten afnemen.
Maaien bevordert de vegetatieve groei van het gras. Hoe intensiever er gemaaid wordt , hoe meer gras er tot ontwikkeling zal komen. Het is daarom van belang om alleen te maaien in de aangegeven periodes.
Werkgroep Idylle
Vanaf het begin is onze afdeling begonnen met een Werkgroep Idylle met als belangrijkste taak het monitoren van de vlinders in de idylle. Dat dit gebeurt was ook een voorwaarde van de Vlinderstichting bij de aanleg. Tijdens het vlinderseizoen wordt er elke week minstens één keer geteld bij toerbeurt door leden van de werkgroep.Voor beginnende tellers valt het niet mee elke vlinder te herkennen. Door elkaar te helpen en geïnstrueerd door meer ervaren vlinderaars proberen we de kennis te vergroten.
Monitoren en beheer Idylle Borger
Naast het monitoren helpen we ook mee bij het beheer van de idylle. Het afvoeren van het gemaaide gras is elke keer weer een behoorlijke klus En is 2015 gingen er ontzettend veel (niet ingezaaide) lupinen groeien. Die gingen de gebiedseigen ingezaaide planten overwoekeren en zijn daarom weggehaald. De ontwikkeling van de idylle vordert gestaag. De ingezaaide planten komen tot ontwikkeling. Maar nog steeds is de grond te rijk. Maaien en afvoeren zal zorgen voor verdere verschraling, waardoor er elk jaar meer inheemse planten zullen groeien en bloeien. Hoewel de meeste aandacht uitgaat naar de vlinders, worden de bijen niet vergeten. Er is een “bijenhotel”geplaatst, een cursus “wilde bijen” gegeven en sinds kort is er een volk honingbijen.
Vorig jaar liep het contract over het beheer met Groenvoorziening Van der Werf af. Samen met het Hunbedcentrum wordt bekeken hoe dit jaar het beheer geregeld wordt.
Overzicht monitoring vlinders op de Idylle de afgelopen jaren.
Wat betreft het tellen van de werkgroep zijn de meesten van ons nog niet zo ervaren in het determineren van de verschillende soorten die er zijn. Dit maakt dat de uitkomsten wellicht niet helemaal zuiver zijn. Gaandeweg de jaren hopen we allemaal alle vlinders te leren kennen en het voornaamste snel te leren herkennen want vlinders zijn dat meestal ook.
Idylle Borger
Foto’s van de Idylle en zijn bezoekers.
Idylle Borger
Foto’s Anne Jan, Lenie Doornkamp en Desiree Bergsma
