Menorca is een van de eilanden van de Balearen in de Middellandse Zee. Het ligt naast zijn grote broer Majorca. Velen kennen Majorca als een mooie vakantiebestemming, minder vaak hoor je dat mensen naar Menorca gaan. Als je geinteresseerd bent in prehistorische monumenten dan kan ik zeer aanbevelen om hier eens een vakantie door te brengen. Ik zal in twee artikelen laten zien wat er zoal is te zien op dit eiland. In dit eerste deel behandel ik de linkerkant van het eiland. In het tweede deel volgt de rechterkant.
De excursies die in dit artikel worden beschreven zijn:
Talayotische nederzetting Son Catlar
Naveta des Tudons
Talayotische nederzetting Montefi
Talayotische nederzetting Torretrencada
Talayotische nederzetting Torrellafuda
Cala Morell necropolis
Een korte introductie in de prehistorie van Menorca.
Waarschijnlijk woonden er ca. 6500 jaar geleden al mensen op Menorca. De oudste sporen van menselijke bewoning zijn 4000 à 5000 jaar oud.
Uit de oudste prehistorische periode stammen bijvoorbeeld de 14 begraaf- en woongrotten in de buurt van Cala Morell, die tussen 2000 en 3000 jaar geleden gebruikt werden.
Een van de beroemdste prehistorische monumenten is de Naveta des Tudons, een kalkstenen naveta (grafmonument) ten oosten van Ciutadella. Het grafmonument, in de vorm van een omgekeerde boot, wordt geschat op 3000 tot 4000 jaar oud. De naveta omvat twee boven elkaar liggende ruimtes, die door een plafond van stenen platen gescheiden zijn. De stoffelijke resten werden in de bovenste ruimte gelegd.
Talayotische periode
Vanaf 1400 voor Christus ontstaat de Talayotische cultuur. Er worden tempelcomplexen gebouwd met de zeer kenmerkende taula’s. Dit zijn enorme t-vormige ‘tafels’ tot wel vier meter hoog. Deze hadden waarschijnlijk een religieuze, rituele functie. Een ander kenmerkend bouwwerk uit deze periode zijn de zogenaamde talayots, dat zijn een soort uitkijktorens gebouwd van grote losse stenen opgestapeld tot enorme bouwwerken. Meestal zijn ze massief, soms zijn er bouwwerken met een ingang tegenaan gezet.
Gedurende het hoogtepunt van de Talayotische periode werd het eiland al bezocht door diverse andere volkeren, die op zoek waren naar handelspartners of nieuwe gebieden wilden veroveren zoals de Feniciers, de Griekse zeevaarders en de mensen uit Cartago. Maar dat is een ander hoofdstuk. Ik beperk me hier tot de megalithische cultuur.
Son Catlar
Het eerste excursiepunt is Son Catlar in het Zuidwesten van Menorca. Dit is een nederzetting uit de Taloyotische periode (bronstijd). Het heeft bestaan tot in de Romeinse tijd. Ze hebben de nederzetting overgenomen en gebruikten het tot het eind van de Romeinse periode. Op het enorm grote ommuurde complex (870 meter in omtrek) staan vier taloyots (torens), een centrale religieuse plek en veel woningen en andere verblijfsruimtes.
Naveta des Tudons
Een naveta is een megalitische grafkamer van voor de Talayotische cultuur. Ze zijn gebouwd als gemeenschappelijk ossarium (plek waar botten bewaard worden). Er zijn er meerdere op het eiland maar dit is de best bewaarde en daarmee ook de meest bezochte op Menorca. De Naveta des Tudons werd gebruikt tussen 1200 en 750 v.Chr. De onderste ruimte diende voor het opeenstapelen van de losse beenderen. De bovenste ruimte werd waarschijnlijk gebruikt voor het laten drogen van recent bijgezette lichamen. Het bouwwerk is 5 meter hoog en 14 meter lang. Je kunt er helaas niet in dus je zult het met een wandeling langs de buitenkant moeten doen, maar ondanks dat is het zeer de moeite waard.
Poblat talaiotic de Montefi
In de talayotische nederzetting van Montefi staan drie talayots nog op hun plek en is er nog een ruine van een vierde. Ook zijn er diverse hypogeums (door de mens gemaakte grotten waar de doden in werden bijgezet).
Torretrencada
De volgende nederzetting die we bezoeken is Torretrencada. Een typische talayotische nederzetting met talayots en hypogeum. Deze heeft nog een mooie taula (een t-vormige zuil midden in het religieuse centrum). De naam taula komt van het woord tafel. Het zou een tafel voor de reuzen zijn.
Torrellafuda
De Torrellafuda nederzetting is een van de meest indrukwekkende van Menorca. Het geheel is ommuurd met een enorme muur die nog behoorlijk intact is. Het wijkt af van andere muren op het eiland door de zogenaamde cyclopische technieken (zie de foto’s – gaten in de muur). Er zijn diverse talayots (torens) en een prachtig bewaard gebleven religieus centrum met taula’s.
Cala Morell Necropolis
In het Noordwesten van Menorca ligt Cala Morell. Nu een vakantiedorp met vakantiehuizen, ooit een nederzetting die al stamt van voor de talayotische periode. Bij de nederzetting hoorde een begraafplaats (necropolis). Er zijn 14 grotten uitgehakt in de wanden bij Cala Morell. Het complex is gebruikt tot in de tweede n.Chr.
Binnenkort volgt deel 2, we gaan dan naar de rechterkant van het eiland.
Harrie Wolters
