Prehistorisch paradijs Menorca Deel 2

Menorca is een van de eilanden van de Balearen in de Middellandse Zee. Het ligt naast zijn grote broer Majorca. Velen kennen Majorca als een mooie vakantiebestemming, minder vaak hoor je dat mensen naar Menorca gaan. Als je geinteresseerd bent in prehistorische monumenten dan kan ik zeer aanbevelen om hier eens een vakantie door te brengen. Ik laat in twee artikelen laten zien wat er zoal is te zien op dit eiland. In dit tweede deel behandel ik de rechterkant van het eiland. In het eerste deel is de linkerkant van het eiland behandeld  

De excursies die in dit artikel worden beschreven zijn:

1. Talaiot y Taula de Trepucó
2. Santuaris de So na Cacana
3. Poblat talaiòtic de Talatí de Dalt
4. Torre d’en Galmés
5. Torralba d’en Salort

Een korte introductie in de prehistorie van Menorca. 

Waarschijnlijk woonden er ca. 6500 jaar geleden al mensen op Menorca. De oudste sporen van menselijke bewoning zijn 4000 à 5000 jaar oud.
Uit de oudste prehistorische periode stammen bijvoorbeeld de 14 begraaf- en woongrotten in de buurt van Cala Morell, die tussen 2000 en 3000 jaar geleden gebruikt werden (zie deel 1 over Menorca).
Een van de beroemdste prehistorische monumenten is de Naveta des Tudons, een kalkstenen naveta (grafmonument) ten oosten van Ciutadella. Het grafmonument, in de vorm van een omgekeerde boot, wordt geschat op 3000 tot 4000 jaar oud. De naveta omvat twee boven elkaar liggende ruimtes, die door een plafond van stenen platen gescheiden zijn. De stoffelijke resten werden in de bovenste ruimte gelegd (zie deel 1 over Menorca).

Talayotische periode

Vanaf 1400 voor Christus ontstaat de Talayotische cultuur. Er worden tempelcomplexen gebouwd met de zeer kenmerkende taula’s. Dit zijn enorme t-vormige ‘tafels’ tot wel vier meter hoog. Deze hadden waarschijnlijk een religieuze, rituele functie. Een ander kenmerkend bouwwerk uit deze periode zijn de zogenaamde talayots, dat zijn een soort uitkijktorens gebouwd van grote losse stenen opgestapeld tot enorme bouwwerken. Meestal zijn ze massief, soms zijn er bouwwerken met een ingang tegenaan gezet. De mooiste complexen uit deze periode staan aan de rechterkant van het eiland, die worden in dit artikel beschreven.

Gedurende het hoogtepunt van de Talayotische periode werd het eiland al bezocht door diverse andere volkeren, die op zoek waren naar handelspartners of nieuwe gebieden wilden veroveren zoals de Feniciers, de Griekse zeevaarders en de mensen uit Cartago. In 123 v.Chr. kwamen de Romeinen, in deze periode zijn veel dorpen verlaten. Maar dat is een ander hoofdstuk. Ik beperk me hier tot de megalithische cultuur.

1. Talaiot y Taula de Trepucó

Dit wordt gezien als een van de mooiste archeologische complexen van de Balearische eilanden. Het ligt vlakbij Mao (of Mahon) en is goed te vinden, er staan veel verwijzingsborden.

Dit complex staat bekend om zijn zogenaamde taula omsluiting, een cult-plaats uit de laat Talayotische periode 550-123 v.Chr. Er zijn maar een plaar locaties op Menorca waar zo’n omsluiting is te vinden. In totaal is bekend dat er 30 zijn geweest, er zijn er nog 7 van over. Die van Trepuco is de een na grootste. Hieronder is een tekening te zien van zo’n cultplaats.

Trepuca is opgegraven in 1931. In de omsluiting zijn diverse artefacten gevonden, zoals concentraties van as, dierenbotten en veel potscherven, voornamelijk van amfora waarin wijn zat. Deze vondsten hebben alles te maken met de rituelen die hier ooit uitgevoerd werden.

2. Santuaris de So na Cacana

Dit is een archeologisch complex in particuliere handen. Alles gaat hier daarom een beetje anders. Zo wordt je verwelkomd door een paar ezels, die het terrein bewaken.

Dit terrein ligt mooi verscholen in het landschap. Omdat het priveterrein is vindt je deze niet terug in de reisgidsen waardoor er weinig bezoekers komen. We hadden het hele terrein voor onszelf. Het is niet het mooiste complex maar wel bijzonder. Zo is het vorm van de talayot in dit complex bijzonder van vorm en zijn er maar liefst twee taula omsluitingen (althans wat er van over is). Door onderzoek is bekend dat de eerste bewoners in dit gebied hier kwamen rond 2100 v.Chr. Ze hebben graven (hunebedachtige monumenten en kunstmatig gemaakte grotten) uit deze tijd gevonden. De eerste grote bouwwerken (talayots) zijn rond 850 v.Chr. gemaakt en in 550 v.Chr. weer verlaten. Na deze tijd is het terrein ook nog bewoond geweest, in deze tijd zijn ronde huizen gemaakt waarvan de resten nog zijn te zien. Ook zijn in deze tijd de taula-omsluitingen gemaakt. In 123 v.Chr. is het terrein verlaten, dit is het moment dat de Romeinen op het eiland arriveerden.

3. Poblat talaiòtic de Talatí de Dalt

Dit complex is een van de bekendste van Menorca en wordt veel bezocht. Daarom wordt er entree geheven.

Ook in dit complex vinden we weer de twee fasen. De eerste fase is de ijzertijd (850-550 v.Chr) en de zogenaamde posttalayotische tijd (550-123 v.Chr). In 123 V.Chr. komen de Romeinen en zien we dat de bewoning op deze locaties stopt. Ook hier zien we weer de bekende architectuur uit beide periodes. Wat dit complex bijzonder maakt zijn de constructies waar in gewoond werd, deze zijn ook in latere periodes (na de Romeinen) aangepast en gebruikt, zelfs tot in de 13e eeuw n.Chr.

4. Torre d’en Galmés

Dit is het grootste archeologische complex met zelfs een eigen informatiecentrum. Er worden nog ieder jaar opgravingen gedaan. Het is een zeer bijzondere plek die je zeker niet mag overslaan. Je zult niet de enige bezoeker zijn hier.

5. Torralba d’en Salort

We zijn aan het eind gekomen van de reis naar Menorca. Ik hoop dat ik u in deze twee artikelen heb kunnen laten zien dat een reis naar dit kleine eiland in de Middellandse Zee zeer de moeite waard is, zeker als je geinteresseerd bent in archeologie. Het is een geheel eigen cultuur die je nergens anders vindt.

Tekst Harrie Wolters