Fibula, mantelspeld, doekspeld… een prachtig sieraad, maar het werd ook gebruikt om een jas of mantel dicht te maken. In de vijftiende eeuw komen we fibulae niet meer tegen en zijn deze vervangen door knopen en knoopsgaten. Nu gebruiken we ritsen, klittenband, knopen en meer!
Vanaf de bronstijd kennen we mantelspelden, gemaakt van brons, ijzer, been, zilver of goud. Later blijft de fibula in gebruik bij de Romeinen en ook in de latere middeleeuwen is het bekend. Bij vrouwen vaak twee mantelspelden bij de schouder om hun jurk of bovenkleed te bevestigen. Bij de man een grote fibula om de mantel vast te maken.
Mantelspeld maken
De mantelspeld die u zelf kunt maken is de omegafibula gemaakt van koper of brons en dateert uit de Romeinse tijd. De reden is dat deze relatief simpel te maken is met een hamer, een tang en een stukje hout.
Benodigdheden
– 20 cm koperdraad van 1/1.5 tot 2 mm dik;
– Kniptang;
– Een rond stuk hout met een doorsnede van 25 mm;
– Rondbektang;
– Hamer;
– Liniaal;
– Vijl en/of schuurpapier;
– 2 stukjes gewoven stof om de speld te testen.
– Hulp van een ouder.
Stap 1. Knippen van het draad met de kniptang
Knip van het koperdraad een stuk van 7 cm lang en een stuk van 11 cm.
Stap 2. Maak de pen – stap 1
Gebruik het stuk koperdraad van 7 cm en maak hier een punt aan met de vijl of schuurpapier.
Stap 3. Maak de pen – stap 2
Neem een stukje draad van 7 cm en pak de tang er bij. Pak het puntje van het draad met de tang vast, halverwege de tang. De tang staat haaks op de draad, het lijkt nu een beetje op een T. Druk nu met je duim het draad om de tang heen, net zo lang tot het draad een oogje krijgt.
Stap 4. Maak de beugel – stap 1
We pakken nu het draadje van 11 cm en het houten staafje. Leg het midden van het staafje op het ronde staafje. Druk met beide duimen tegelijk het draadje over het staafje. Je krijgt nu iets wat lijkt op een hoefijzer.
Stap 5. Maak de beugel – stap 2
Aan een uiteinde van het hoefijzer maak je ook een oogje. Op de open kant van het hoefijzer schuif je nu het oogje van de pen en ook van deze punt van het hoefijzer maak je een oogje, je fibula is klaar.
Stap 6. Gebruik de speld!
Om de mantelspeld te gebruiken steek je de pen door een stukje stof en draai je het hoefijzer achter de pen langs. Probeer de speld uit op een gewoven stuk stof, en klaar is je fibula!
Tekst en foto’s door Sharon Fuhren en Sabine van Wijk
