Het Sleenerzand, tussen Schoonoord en Noord-Sleen, is een van die gebieden in het Hondsruggebied in Drenthe waar je soms het idee hebt dat je door een openluchtmuseum wandelt. Niet voor niets is het uitgeroepen tot een hotspot in het Hondsrug UNESCO Geopark. Tijdens een wandeling door het bos kom je telkens weer iets interessants uit het verre verleden tegen. Eigenaar Staatsbosbeheer heeft verschillende routes uitgezet in het gebied. Een mooie wandeling waar u de meest interessante plekken tegenkomt is de oranje route van 4,7 km.
Parkeerplaats: langs de weg Schoonoord-Noord Sleen even voorbij Zalen- en horecacentrum ‘De Markies van Karabas’ (links vanuit Schoonoord) staat rechts een bord Parkeerplaats Kibbelveen (boswachterij Sleenerzand). Hetzelfde bord ziet u vanuit Noord Sleen even voorbij recreatieplas ‘De Kibbelkoele’ en net voorbij de afslag Kibbelveen, de parkeerplaats is dan links.
De wandelroute is te vinden op de site van Staatsbosbeheer. https://www.staatsbosbeheer.nl/routes/sleenerzand/wandelroute-natuurpad-sleenerzand
Hunebed D49, de Papeloze Kerk
Het Sleenerzand is beroemd vanwege een bijzonder hunebed. Vlakbij bij dit hunebed ziet u een grote steen met daarop een plaquette met daarop de afbeelding van Professor van Giffen. Hij heeft ervoor gezorgd dat de hunebedden in Drenthe zijn hersteld, dat de terreintjes eromheen zijn aangekocht en ingepland. Hij heeft er ook voor gezorgd dat het hunebed dat u voor u ziet, de Papeloze Kerk, is gerestaureerd. Hij heeft hiervoor wel een ander hunebed (D33) opgeofferd, omdat hij de stenen nodig had. Het hunebed is voor de helft gerestaureerd zodat je een beeld krijgt hoe het er 5.400 jaar geleden moet hebben uitgezien. Meer informatie over D49, de Papeloze Kerk, zie https://www.hunebednieuwscafe.nl/2017/11/d49-papeloze-kerk/
Hoofdman van het Sleenerzand
Tijdens de wandeling komt u ook een grafheuvel met een palenkrans tegen. Deze grafheuvel stamt uit ongeveer 1400 v.Chr. Er zijn bijzondere vondsten gedaan in deze grafheuvel, waaronder gouden oorringen, een bronzen bijl en bronzen pijlpunten. Daarmee is het een van de ‘rijkste’ grafheuvels van Drenthe. Vanwege deze vondsten wordt gezegd dat deze man een unieke positie moet hebben gehad, daarom wordt ook wel gesproken over de ‘hoofdman van het Sleenerzand’. In latere tijden, vanaf de Middeleeuwen, is deze grafheuvel ook gebruikt als galgenberg. Hij staat nu nog altijd bekend als de galgenberg.
Duizenden jaren lang bewoning en rituelen
Het Sleenerzand is duizenden jaren gebruikt door mensen. Het hunebed is gemaakt in de steentijd, de grafheuvels zijn uit de bronstijd en ijzertijd en een eindje verderop liggen akkercomplexen uit de ijzertijd, zogenaamde celtic fields. Deze zijn van ongeveer 800 v. Chr. De walletjes die toentertijd rondom de akkers zijn aangelegd zijn hersteld en nu weer goed zichtbaar in het landschap. De akkertjes waren ongeveer 35 bij 35 meter. De boerderijen moeten ook hier gelegen hebben. Met andere woorden u loopt hier eigenlijk door een prehistorisch dorpje heen. Ook de oude hoofdroute over de Rolderrug van Sleen richting het noorden liep dwars door dit gebied heen.
Veel grafheuvels
Tijdens de wandeling door het bos komt je in een open terrein terecht. Het bos is hier gekapt omdat dit een bijzondere plek is. Hier liggen maar liefst 45 grafheuvels. Het zijn zogenaamde brandheuvels, hierbij werd over de resten van de brandstapel en het verbrande gebeente van de dode een heuvel opgeworpen. Deze manier van omgaan met de doden begon ongeveer vanaf 500 v.Chr. Voor dit gebruik werd de as meestal in urnen gestopt en begraven. Daarom wordt aangenomen dat dit grafveld de opvolger is van het urnenveld aan de overkant van het fietspad. Beide begraafplaatsen zijn waarschijnlijk eeuwen lang door dezelfde dorpsgemeenschap gebruikt. Waarschijnlijk lag het dorp hier ook vlakbij (midden in de akkercomplexen, de celtic fields). Verderop ligt nog een grafveld met 17 grafheuvels, ook in dit geval gaat het om brandheuvels uit de ijzertijd.
Het Sleenerzand is een van de hotspots van Hondsrug UNESCO Geopark. Voor meer informatie zie https://www.dehondsrug.nl/hotspots/sleenerzand/
