Ten westen van Cairo, op de grens van de Sahara en het Nijldal, ligt het plateau van Giza. Hier staan de beroemde piramides van Egypte, waaronder die van Cheops. De huizen van Cairo reiken tot aan de grens van het complex. De piramiden zijn gebouwd in het midden van het derde millennium v. Chr. door de koningen Cheops, Chefren en Mykerinos. Al in de oudheid werden de piramiden gezien als een van de zeven wereldwonderen en ook nu nog wekken de perfecte vorm en de bijzondere constructie verbazing en bewondering. Deze piramides zijn zeker niet de oudste van Egypte maar wel de beroemdste.
Langs de woestijngrens tussen Giza en Maidum, dat 80 kilometer verder zuidelijk ligt, staan meer dan 30 piramides uit het Oude Rijk en het Middenrijk. Hoewel de meesten in verval zijn, bieden ze op heldere dagen vanuit Cairo een spectaculair panorama.
De piramide van Djoser bij Sakkara was een van de eerste probeersels. Hier zien we dat er in etages werd gebouwd. Al doende kwam men erachter dat het beter was om een piramide te bouwen met rechte zijden. De doorbraak naar de klassieke piramide kwam tijdens het bewind van koning Snefroe, stichter van de 4de dynastie.
Met de bouw van de piramides op het plateau van Giza bereikten de farao’s het toppunt van de Egyptische piramidebouwkunst.
De bouw
De bouwtechnieken zijn nog altijd een raadsel. Theorieen zijn er genoeg maar hoe het daadwerkelijk is gebeurd weten we nog steeds niet. Het beeld wordt wel steeds duidelijker.
Het bouwterrein werd eerste geegaliseerd en er werd vervolgens een vlak plateau aangelegd rond een rotsmassief, hierop werd het plan voor de piramide uitgezet.
Nadat de ondergrondse kamers waren uitgegraven, vormden horizontale lagen van steenblokken een solide kern. Tegelijkertijd bracht men de glanzend witte bekleding van kalksteen aan. De steenblokken waren afkomstig uit de nabije omgeving, de witte kalksteenbekleding werd overgebracht uit Tura aan de oostelijke Nijloever. Dat gebeurde met boten.
Voor de piramide van Cheops kwam de kalksteen van vele plekken uit de omgeving. Ze werden waarschijnlijk via een talud met hulp van rollers en sleden getransporteerd.
Voor het laatste deel van de piramide kon niet worden gewerkt met een talud, hier werden waarschijnlijk trappen gebruikt. Daarbij hebben de architecten waarschijnlijk de hefbomen gebruikt waarover Herodotus spreekt. Hij zegt ook dat er meer dan 100.000 mensen aan de piramide hebben gewerkt, maar volgens recente wetenschappelijke berekeningen hebben er zo’n 20.000 mensen twintig jaar aan gewerkt. Ze bestonden uit 5.000 specialisten aangevuld met ongeschoolde arbeidskrachten. De kampen van de arbeiders zijn gevonden in de directe omgeving van de piramides. Het waren waarschijnlijk geen slaven zoals vroeger werd gedacht. Ze kregen goed te eten en hadden gezondheidszorg.
Piramide van Cheops
Dit is de grootste van het plateau. Oorspronkelijk had deze een lengte van 230,38 meter en een hoogte van 146,59 meter. Omdat de piramide, net als andere, sinds de Middeleeuwen als steengroeve werd gebruikt, heeft de piramide van Cheops nu nog een basislengte van 227,5 meter en is ze nog maar bijna 137 meter hoog.
In totaal zijn meer dan 2 miljoen steenblokken gebruikt met in totaal 2,6 miljoen m2. Van de oorspronkelijke 210 lagen steenblokken waren de onderste bedekt met graniet, de andere met witte kalksteen.
De ingang aan de noordzijde van de piramide werd toegedekt met grote puntige blokken, die deze tot de Middeleeuwen verborgen hielden. Nu is de ingang een gat dat enkele meters lager door grafrovers werd gemaakt. Het lijkt erop dat de rovers de weg in de piramide kenden want na 40 meter komt hun tunnel precies uit bij de eigenlijke toegangsschacht.
De doorgang naar de 35 meter onder de grond gelegen rotskamer is voor bezoekers gesloten, net als de zogenaamde koninginnekamer, die aan het eind van de grote galerij ligt.
De monumentale bouw van de grote galerij is overweldigend . De muren van gepolijst kalksteen worden overspannen door een geweldig plafondgewelf met draagstenen. Hierachter ligt op een hoogte van 43 meter de koningskamer. De muren zijn bedekt met rood graniet en in de kamer staat de lege granieten sarcofaag. De mummie van Cheops is nooit gevonden.
Vlakbij de piramide van Cheops ligt het Bootmuseum met daarin de 43 meter lange en bijna 5 meter brede boot, waarin waarschijnlijk de grafaankleding of misschien de koning zelf naar de piramide werd gebracht.
Piramide van Chefren
Deze piramide is goed te herkennen aan de goed bewaard gebleven kalkstenen bedekking van de top. Deze piramide is iets kleiner dan die van Cheops. De twee onderste lagen waren, evenals die van Cheops, bedekt met graniet, de andere met glanzend witte kalksteen. Ten oosten van deze piramide, die vroeger werd omringd door een 10 meter breed overdekt pad, liggen de enorme blokken van de dodentempel. Een bijna 500 meter lange passage met kalkstenen muren verbond deze ooit met de daltempel aan de rand van het vruchtbare land.
Piramide van Mykerinos
Dit is de derde van de grote piramides op het Giza plateau. Deze heeft een omtrek van 102,2 bij 104,6 meter. Hij is ‘slechts’ 66 meter hoog.
De granieten bedekking van het onderste derde deel van de piramide is nog aanwezig, daarboven was de piramide bedekt met witte kalksteen.
In 1837 werden bij de opening van de grafkamer de resten van een mummie (waarschijnlijk van koning Mykerinos) aangetroffen. Een basalten sarcofaag werd ook gevonden, maar het schip dat deze naar Engeland overbracht, zonk en daarmee verdween de sarcofaag. Aan de zuidzijde van de piramide staan drie kleinere piramiden, aan de oostkant liggen de resten van een dodentempel en een passage.
Sfinx
Lange tijd werd aangenomen dat deze monumentale figuur, met het lichaam van een leeuw en het gezicht van een mens, koning Chefren voorstelt. Nu meent men dat het de bewaker van de zonnetempel was, die ten oosten van de grote piramide van koning Cheops stond.
Tussen de klauwen van de 57 meter en 20 meter hoge figuur staat de gebeeldhouwde kalkstenen droomzuil van Toetmosis IV.
Er wordt nog altijd veel onderzoek gedaan naar de sfinx. Het kan wel eens zo zijn dat de sfinx veel ouder is dan de piramides en dat het mensenhoofd later is aangebracht. Wellicht wordt dat nog eens goed uitgezocht.
Tot slot
Het hele terrein herbergt nog altijd veel geheimen. Ieder jaar opnieuw worden er nieuwe vondsten gedaan die het verhaal weer iets completer maken. Het blijft een van de meest mysterieuze plekken op aarde.
