Afgelopen jaar mocht ik een wandelexcursie organiseren in de Mandelanden waarbij ik de deelnemers een blik kon laten werpen op de cultuur- en landschapsgeschiedenis. Binnen het Hondsrug UNESCO Geopark is dit een van de hotspots binnen het thema water. Het bewijs is bij het betreden van het natuurgebied het onderstaande bordje! Het gebied is vrij toegankelijk om te struinen van 15 juni tot 15 maart!
De Mandelanden
In de velden achter het dorp Westdorp, niet ver van Borger, begint één van de twee bovenloopjes van de rivier de Hunze: het Voorste Diep. Bijzonder is dat bij Borger het Voorste Diep breekt door de Hondsrug: opmerkelijke prestatie. In het gebied de Mandelanden loopt het Voorste Diep. De Mandelanden is een plek waar de natuur nieuwe kansen heeft gekregen.
Bij de aanleg van het kanaal Buinen-Schoonoord werd handig gebruik gemaakt van deze natuurlijke laagte. In de loop van de twintigste eeuw is het oorspronkelijk beekdal vrijwel geheel verdwenen. In 2012 heeft het Drentse Landschap de oorspronkelijke beekloop van het Voorste Diep teruggebracht naar zijn oude staat. De naam is te danken aan de gemeenschappelijke groenlanden van de boeren van Westdorp: de Mandelanden. Deze landen lagen vroeger langs het diepje. Het gebied is 120 hectare groot. Kwelwater dat naar de oppervlakte stroomt zal ervoor zorgen dat er bloemrijke schraallanden gaan ontstaan. De Mandelanden heeft ook de functie van waterberging. Indien nodig kan ruim 160 duizend kubieke meter water worden opgeslagen.
Het verhaal van water
Water heeft het landschap van Drenthe gevormd. Het ijs van de een na laatste ijstijd heeft de keileem hier gebracht en de Hondsrug (en Rolderrug) gevormd. Met dank aan het ijs is ook het zand in de laatste ijstijd hier naar toe geblazen. Maar er is meer. De Mandelanden is een van de hotspots in de verhaallijn water van Hondsrug UNESCO Geopark. En dat is niet voor niets! De Voorste Diep loopt in de Mandelanden en doorsnijdt de Hondsrug.
Drinkwater van de Hondsrug
Diep onder het Hondsruggebied zit een waterbel met drinkwater. Tot de dag van vandaag wordt hier drinkwater gewonnen. Bijzonder is dat in Anloo dit drinkwater wordt gebotteld en dat het water dat we nu drinken duizenden jaren geleden als regen uit de lucht is gevallen. Als Hunebedhoofdstad is het natuurlijk geweldig water te proeven wat mogelijk in de tijd van de hunebedbouwers naar beneden is gevallen. Proef eens een glaasje Anl’eau!
Meander – langs het water
In het gebied is de meandering weer aangebracht. Als je goed kijkt kun je dit waarnemen. Echter via de moderne manier (Google Maps) wordt het echt duidelijk. En ook de kaart van het Drents Landschap maakt het duidelijk.
Kwel
In het gebied is kwelwater waar te nemen. De donkere roestachtige kleur verraadt dat we met kwel te maken hebben. Met de aanwezigheid van kwel is de kans op een hoge diversiteit aan planten en dieren hoog.
N34
Aan de rand van het natuurgebied ligt de N34, ook wel de Hunebedhighway genoemd. Deze weg is te beschouwen als de hoofdweg over de Hondsrug heen. Links en rechts van de weg liggen hunebedden en grafheuvels, een verklaring hiervoor is dat dit al in de prehistorie een belangrijke weg was. Ook na de prehistorie bleef de weg min of meer op dezelfde plek liggen. Bij de aanleg van de weg is van alles gevonden, denk aan grafheuvels, boerderijen, graanspiekers, etc. Een van de oudste dorpen van Nederland ligt langs de N34 -Borger, de Hunebedhoofdstad van Nederland. Aanwijzingen voor deze bijzondere geschiedenis is te vinden in de straatnamen van de nieuwbouwwijk (Daalkampen), maar ook door de graanspieker in de geluidsmuur langs de N34.
Archeologie van de Mandelanden
Met de aanleg van dit natuurgebied heeft ook archeologisch onderzoek plaatsgevonden. In dit gebied zijn zeven steentijdvindplaatsen gevonden. Bij de vondsten moet je denken aan afslagen, klingen en kernstukken uit de oude steentijd tot de nieuwe steentijd. Bijzonder is een bronzen bijl uit de midden bronstijd. Mogelijk hebben we hier te maken met een offer. Beekdalen waren natte plekken waar offers werden gebracht in de prehistorie: van stukken vuursteen tot potten met eten en drinken, van gereedschap en wapens tot menselijke offers.
Locatie
Locatie De Mandelanden:
Coördinaten: 52°54’32.1″N 6°46’35.5″E
Borgerderstraat 15, 9534 PA Westdorp
Het gebied is vrij toegankelijk om te struinen van 15 juni tot 15 maart!
