Het geslacht van de varkens (Sus) bevat tien soorten, waaronder het wild zwijn (Sus scrofa). Het wild zwijn komt van oorsprong voor in Nederland en wordt ook wel everzwijn of ever genoemd. Deze everzwijn is de wilde voorouder van ons varken, het boerderijdier.
Voorkomen
In Europa zijn de meeste wilde zwijnen te vinden in het gebied van Duitsland, Oostenrijk, Polen en de landen van de Balkan, maar ook in Nederland is de wilde zwijn te vinden. In de prehistorie was het wilde zwijn al in Nederland te vinden en hoort bij de zoogdieren die van nature hier voorkomen. Door overbejaging is het zwijn in 1826 uitgestorven, maar in 1907 zijn Duitse en Tsjechische zwijnen uitgezet op de Veluwe. Inmiddels kent Nederland twee benoemde leefgebieden: de Veluwe en Nationaal Park de Meinberg (Limburg). In andere gebieden hanteert de overheid een nulstandbeleid – geen wilde zwijnen, maar inmiddels komen ook in de andere gebieden wilde zwijnen voor doordat Duitse wilde zwijnen komen, er een weerstand tegen afschieten is en het feit dat de jagers niet alle dieren schieten. Inmiddels zijn zwijnen te vinden in Limburg, Noord-Brabant, Gelderland, Overijssel, Drenthe en Utrecht.
Het wilde zwijn
De zwijnen zijn voor in de schemering en in de nacht actief. Ze zijn alleseters: dieren (jonge vogels, hagedissen, muizen), wormen, planten (wilg, klavers, grassen en kruiden), eikels, kastanjes, fruit en gewassen (tot ergernis van boeren). Voedsel verzamelen doen zwijnen door met hun neus in de grond te wroeten. De ogen van de zwijnen zijn relatief slecht en als je stilstaat kan de everzwijn je niet waarnemen, maar de tast- en geurvermogen zijn zeer goed ontwikkeld net als het gehoor. De dieren kunnen in het wild tien jaar oud worden, maar in gevangenschap zijn er dieren die wel 20 jaar oud geworden. De lengte van het dier is tussen de 120-180 cm en de schofthoogte is 80 cm. De wilde zwijnen hebben een kenmerkende vacht wat aanvoelt als een borstel. Ook zijn de afgeplatte sterke snuit met wroetschijf en de slagtanden bij mannetjes opvallend. De vrouwtjes kunnen opvallend agressief zijn als ze jongen hebben. De dieren leven in groepen, zogenaamde rotten.
Gebruik van wilde zwijnen van prehistorie tot nu
Wilde zwijnen zijn altijd een bron van voedsel geweest. Ook worden de zwijnen in Frankrijk gebruikt voor het vinden van de truffels.
Ons varken
Zo’n 15.000 jaar geleden is het varken (Sus scrofa domesticus) in het Midden-Oosten ontstaan uit een wilde voorouder: het wild zwijn. De eerste varkens in Europa zijn geïmporteerd uit het Midden Oosten. Daarna kwam de domesticatie van de wilde zwijnen binnen Europa op gang. De varkens nu hebben geen genetisch verband meer met de varkens uit het Midden Oosten. Inmiddels leven in Nederland meer dan 20 miljoen varkens.
Gebruik van varkens van prehistorie tot nu
Vanaf de nieuwe steentijd is het varken te vinden in Nederland. Het varken werd en wordt gehouden voor vlees (bijna het gehele varken is eetbaar). Varkens worden gebruikt voor het vinden van truffels, maar ook drugs. Het haar wordt gebruikt voor borstels, penselen, kwasten, scheerkwasten, bezems en stoffers. Voor het maken van lippenstift en tandpasta wordt reuzel gebruikt. Vanaf de 20ste eeuw wordt het varken gehouden als huisdier: intelligent, schoon, sociaal en nieuwsgierig.
