Aan de westkust van het Schotse eiland Mainland is een nederzetting gevonden uit de nieuwe steentijd: Skara Brae. Bijzonder is dat dit dorp het leven toont in de steentijd en dankzij C14-datering kan de bewoning van de huizen worden gedateerd tussen 3.100 en 2.500 v. Chr. (een continue bewoning van 6 eeuwen!). De nederzetting behoort tot de Werelderfgoedlijst als onderdeel van Heart of the Neolithic Orkney.
Leven in de steentijd
De nederzetting werd aan de rand van een meer gebouwd, echter intussen ligt het aan zee. Dit dorp lag tot 1850 verscholen onder de heuvel Skerrabra. Door een storm in dat jaar kwamen de resten te voorschijn. De opgravingen van 1850-1868 leverden vier stenen gebouwen en bijzondere vondsten op. In 1925 vond een zware storm plaats die het dorp beschadigde en er werd een zeedijk aangelegd. Gordon Childe deed archeologisch onderzoek van 1927 tot 1930 en hij ontdekte de grootte van de nederzetting: 10 stenen gebouwen met stenen gangen verbonden. Tegelijkertijd vonden herstelwerkzaamheden plaats. Nieuw onderzoek onder de waterspiegel in 1972 leverde bijzondere vondsten op: een houten handvat en gevlochten heide. Deze gevlochten heide is een van de weinige voorbeelden uit de steentijd. Dit nieuwe onderzoek zorgde voor een goede datering met behulp van C14-datering. De 50-100 inwoners maakten deel uit van de Grooved ware-cultuur en bewoonden tegelijkertijd waarschijnlijk acht huizen.
Bijzondere vondsten
Door onderzoek is veel bekend over het dieet van deze steentijdboeren. Naast granen en vlees van runderen en schapen maakte men ook nog veel gebruik van de natuur: vissen, jagen en verzamelen van weekdieren, eieren en slakken. Bijzonder zijn de touwen van heide, de spelden van ivoor, hematiet voor de afwerking van leren kleding, de stenen ballen en rode oker.
De passages
Via lange smalle passages met een hoogte van ongeveer 100 cm waren de huizen met elkaar verbonden. De lage doorgangen zorgden voor goede isolatie en veiligheid. De inwoners konden zich verplaatsen zonder naar buiten te gaan. Een centrale doorgang bracht je in het dorp, deze kon worden afgesloten met een platte steen. Het einde van de nederzetting kan waarschijnlijk worden verklaard door veranderingen in de samenleving.
De huizen
In de bouw van huizen is een ontwikkeling te zien. De eerste huizen waren vrijstaande gebouwen opgebouwd uit platte stenen met één kamer met centraal een haard. De bedden werden langs de muur gebouwd aan beide zijden en aan de kant tegenover de ingang een stenen ladekast. De deur was een platte steen. Bijzonder was dat de toiletten in de huizen waren aangesloten op een riool (de oudste toiletten in de wereld) . De tweede generatie van huizen hebben de eerste fase grotendeels vervangen en zijn groter van formaat, rechthoekig met ronde hoeken en sluiten beter aan. De bedden staan los van de muur en een muur lijkt een de ruimte in tweeen te delen: mannen en vrouwen.
De daken zijn verdwenen en kunnen zijn gemaakt van hout, balein, huiden, turf, zeewier of stro. De huizen zijn gebouwd in hopen afval: stabiel en isolatie. De huizen lijken met name te zijn gebruikt voor bewoning, maar twee huizen wijken hiervan af. Huis 7 lijkt een rituele functie te hebben: er zijn graven gevonden, maar ook is het huis rijkversierd en af te sluiten van buiten. Huis 8 lijkt een werkplaats voor het maken van gereedschap te zijn geweest.
Bezoekerscentrum
Naast het dorp is een bezoekerscentrum waar de vondsten worden getoond en tevens is hier een reconstructie van huis 7 te zien.
Adres
Skara Brae
Sandwick
Orkney
KW16 3LR
Bron
https://www.historicenvironment.scot/visit-a-place/places/skara-brae/getting-there/
