De korenbloem spreekt tot de verbeelding: tussen het graan zijn deze blauwe bloemen een opvallende verschijning. Deze korenbloem behoort tot het geslacht Centaurea. Het geslacht kent honderden soorten. De Latijnse naam verwijst naar de mythische centaur Cheiron. Opvallend voor deze soorten zijn een stevige behaarde stengel en de verspreide bladeren aan de stengel. In Nederland komen zes soorten voor: Grote centaurie (Centaurea scabiosa), Kalketrip (Centaurea calcitrapa), Knoopkruid (Centaurea jacea), Zwart knoopkruid (Centaurea nigra), Korenbloem (Centaurea cyanus) en Rijncentaurie (Centaurea stoebe). Van de grote centaurie en korenbloem is meer bekend over gebruik door de mens, daarom worden deze hier een voor besproken.
Korenbloem
De korenbloem (Centaurea cyanus) is eenjarige plant die maximaal 60 centimeter hoog wordt. In Nederland staat deze plant op de Nederlandse Rode Lijst. De naam korenbloem wijst erop dat deze plant groeide tussen het graan op de akkers, maar inmiddels is de plant vooral te vinden in bermen waar hij toeneemt door het hedendaagse bermbeheer. De zaden van de plant zitten in de mengsels van wilde zaden. Inmiddels zijn diverse cultivars bekend. Deze bloem staat op de Nederlandse Rode lijst. De trompetvormige bloemen van de korenbloem (per plant kunnen wel 20 bloemen worden gevormd) zijn prachtig blauw en deze kleur wordt wel korenbloemenblauw genoemd. De plant produceert veel nectar en bloeit van juni tot augustus.
Gebruik van prehistorie tot nu
De plant wordt tegenwoordig bewust ingezaaid vanwege zijn prachtige bloemen. De bloemen kunnen gegeten worden. De bloemen hebben een decoratieve waarde en geven kleur aan de salade. De bloemen leveren een pigment. De bloemen zitten in diverse (kruiden)theemixen. Vroeger werd tegen bronchitis een aftreksel van de bloemen en bladeren worden gebruikt.
De bloemen werden door verliefde jongens gedragen en wanneer de bloem snel dor werd, zou dit een onbeantwoorde liefde betreffen. De bloem is de nationale bloem van Estland, het nationale symbool van Duitsland, het Franse symbool ter herinnering aan en solidariteit met veteranen, oorlogslachtoffers, weduwen en wezen maar is ook het symbool voor de Zweedse provincie Östergötland en zit in het wapen van Blaricum.
Grote centaurie
Deze vaste plant staat op de Nederlandse Rode Lijst als zeldzaam en matig afgenomen. De grote centaurie wordt maximaal 120 cm hoog en bloeit van juni tot oktober met roze tot roodpaarse bloemen. Deze soort is te vinden op kalkrijke gronden die tamelijk droog zijn. Vroeger werd de plant als medicijn gebruikt.
