Wie wel eens een kneuzing of verstuiking heeft opgelopen, kent het misschien: Arnica of valkruid. In de homeopathie wordt dit plantje gebruikt vanwege de herstellende werking op spieren en gewrichten. Maar voorzichtigheid is geboden.
Het valkruid, ooit uitgeroepen tot ‘mooiste wilde bloem van de provincie’, is van oudsher een karakteristieke Drentse plant. Je herkent de plant aan de slanke, gele bloemen op een lange, dunne steel. Vroeger was het een algemeen kruid op heidevelden en in beekdalgraslanden, maar inmiddels moet je echt op zoek. De plant staat dan ook op de Nederlandse rode lijst voor planten. In Europa komt de plant vooral voor in bergachtige gebieden zoals de Alpen, de Pyreneeën en de Ardennen, vandaar ook de volledige naam Arnica montana.
Het valkruid behoort tot de familie van de Asteraceae of composietenfamilie. Dit is een zeer uitgebreide familie met tussen de 20.000 en 25.000 soorten verspreid over de hele wereld. Bekende planten zoals de distel, de goudsbloem en het madeliefje behoren ook tot deze familie. Leden van de composietenfamilie kwamen waarschijnlijk al in de prehistorie voor maar of het valkruid toen ook al bekend was en gebruikt werd als geneesmiddel is onduidelijk.
Medicinaal gebruik
De eerste vermelding van het gebruik van valkruid vanwege zijn geneeskrachtige eigenschappen dateert uit de Middeleeuwen. Hildegard von Bingen was een twaalfde-eeuwse Duitse benedictijnse abdis met een zeer brede belangstelling. Ze was een begenadigd componiste en dichteres maar ze schreef ook medische en plantkundige essays. Een van haar boeken bevat allerhande kruidenmedicijnen, waaronder het gebruik van Wuntwurtz (wondwortel) bij de behandeling van blauwe plekken en kneuzingen. Waarschijnlijk gaat dit over het valkruid.
Andere medicinale toepassingen zijn het gebruik tegen koorts en hartfalen. Zo dronk de Duitse wetenschapper en dichter Johann Wolfgang von Goethe valkruidthee als behandeling voor zijn angina pectoris (pijn op de borst). Echter bij inwendig gebruik is het oppassen geblazen. Door de aanwezigheid van het stofje helenaline is valkruid namelijk giftig. En ook bij uitwendig gebruik kan een allergische reactie van de huid optreden.
De medische wetenschap is nog niet overtuigd van de werking van deze veelzijdige plant uit de bergen. Toch heeft het valkruid een lange geschiedenis als homeopathisch kruid en zal het zijn geneeskrachtige imago niet snel kwijtraken.
Bronnen
Het geheugen van Drenthe: valkruid
Joel L. Swerdlow (2000). ‘Nature’s medicine. Plants that heal.’
RTV Drenthe
Wikipedia – Valkruid; Hildegard van Bingen
