Het geslacht Haver (Avena) beslaat zo’n 15 soorten. Deze soorten komen van oorsprong voor in het noorden van Afrika, Azië en Europa. De zaden van alle soorten zijn eetbaar, maar meestal klein en moeilijk te oogsten. De bekendste haver (Avena sativa) wordt over de hele wereld gegeten en verbouwd. Haver is ontstaan uit wilde haver (Avena sterilis) die van nature in het zuidoosten van Europa en het zuidwesten van Azië groeit. Troshaver is een varieteit die opvalt door zijn compacte bloeiwijze.
Gewone haver (Avena sativa) is het bekendste cultuurgewas, maar er zijn meer gewassen binnen het geslacht: Avena abyssinica (Ethiopische haver), Avena byzantina, Avena nuda (Naakte haver) en Avena strigosa (Zwarte haver). Zowel naakte haver als zwarte haver spele een rol in Nederland.
Wilde haver
De wilde haversoorten komen in de natuur als ‘onkruid’ in akkers voor. Het onkruid is moeilijk te bestrijden en zaden blijven tot 10 jaar kiemkrachtig. In Nederland komt alleen Avena sterilis voor. Van oorsprong komt deze soort voor in Europa en Azië, maar inmiddel groeit de haver ook in Noord-Amerika en Noord-Afrika. In Nederland vinden we deze soort als ‘onkruid’ op akkers, maar ook in bermen, op dijken en in ruigtes. De plant wordt maximaal 120 cm hoog en kan wel wortelen tot een meter diep. Van juni tot augustus bloeit deze haver met piramidevormige pluim met takken en hangende aartjes met een lengte tot 40 cm en een breedte tot 20 cm. De vruchten vallen individueel en blijven 20 jaar kiemkrachtig. Net als haver zijn de zaden eetbaar.
.jpg)
Haver
Zo’n 9.000 jaar geleden werd haver (Avena sativa) al verbouwd door de mens en deze graansoort is dus een van de eerste cultuurgewassen. Vanaf de tweede helft van februari tot halverwege april kan haver gezaaid worden. Haver kan vanaf half februari tot de tweede week van april gezaaid worden met een rijafstand van zo’n 20 tot 25 cm. De plant wordt maximaal 120 cm hoog en bloeit in juli met een pluim. In juli tot augustus kan de haver worden geoogst. Tot het einde van de middeleeuwen was haver belangrijk voor boeren op de zandgronden en in het verleden werd er naast witte ook zwarte en gele haver verbouwd. Haver kan goed tegen regen en lagere temperaturen. In Nederland wordt haver verbouwd op zandgronden en dalgronden.
Haver wordt voornamelijk verbouwd als veevoer. Het wordt door de mens gegeten als havermout, havermoutpap, haverkoeken en haversoep. Havervlokken en havermeel worden gemaakt van haver. Voor bierbrouwen is haver het belangrijktse graan. Haver is eiwitrijk en zou helpen om cholesterol te verlagen. Bijzonder is dat haver glutenvrij is en daarom wordt glutenvrije haver vandaag de dag aangeboden in de winkel. Sommige coeliakiepatiënten reageren op bepaalde eiwitten in haver en daarom kan niet iedereen haver eten.
Naakte haver
Deze soort haver werd veel verbouwd in Europa en kenmerkt zich doordat het zaad los in het kafje groeit.
Zwarte haver
Soms is dit voor mensen een onkruid, maar de zaden zijn eetbaar. In West-Europa wordt deze soort verbouwd als veevoer, maar in Schotland ook gegeten. De plant kan wel 150 cm lang worden.
_BHL12022206.jpg)
Bronnen
