Jacobskruiskruid (Jacobaea vulgaris) komt steeds meer voor in wegbermen en natuurgebieden, sinds 1998 komt de plant in Noord-Nederland vijfmaal vaker voor dan daarvoor. Hij verspreidt zich snel door de wind, de meeste zaden komen echter binnen 5 meter naast de moederplant neer, 40% komt iets verder terecht (binnen 40 meter) en slechts 1% nog verder. Jacobskruiskruid is in bermen ook ingezaaid omdat het voorkomt in berm opfleurende kruidenmengsels.
Jacobskruiskruid & dieren
Jacobskruiskruid is giftig voor de meeste zoogdieren, inclusief de mens. De bloemen bevatten tweemaal zoveel gif als de bladeren. In de plant zijn pyrolizidine alkaloïden aanwezig in niet-giftige vorm, pas als de plant wordt opgegeten worden deze in de darm omgezet giftige vrije alkaloïden. Deze tasten de lever aan, kleine bloedvaten raken erdoor verstopt (“hepatische veno-occlusie). Dit ziektebeeld is zelfs beschreven bij mensen die regelmatig kruidenthee dronken met daarin de giftige alkaloïden. Doordat de lever een grote functionele reserve bezit komen klachten pas laat aan het licht. Afgestorven levercellen kunnen echter niet herstellen, er is dan sprake van blijvende leverschade. Dieren (paarden, koeien) zullen Jacobskruiskruid dat in de weide staat niet opeten, maar als het in gedroogde vorm aanwezig is in het hooi dat wordt gegeten dan kunnen de gevolgen voor koe of paard fataal zijn. Het is moeilijk Jacobskruiskruid dat in hooi “verstopt” zit te onderscheiden, de planten zijn door het maaien in kleine stukjes in het hooi aanwezig, het eruit halen is ondoenlijk. Schapen eten Jacobskruiskruid wel en zijn blijkbaar minder gevoelig voor de gevolgen. Zij zouden echter wel groeiproblemen door het eten van Jacobskruiskruid kunnen krijgen. Goed zal het dus ook wel niet voor hen zijn. Bij huidcontact kan Jacobskruiskruid een allergische reactie geven. Geadviseerd wordt om bij aanraken handschoenen te dragen.
Jacobskruiskruid bestrijden
Jacobskruiskruid is moeilijk te bestrijden. Het is een pioniersplant en heeft een korte levensduur. In een natuurlijke situatie sterft de plant nadat deze zaden geproduceerd heeft. Het verwijderen van bloemen of maaien leidt alleen maar tot meer planten; afmaaien leidt tot een langere levensduur. Men kan de plant handmatig verwijderen, maar dan moet men er wel opletten dat geen stukjes wortel achterblijven, omdat ook uit kleine restjes nieuwe planten kunnen groeien. Handmatig verwijderen is alleen zinvol bij zaailingen en rozetten, grotere planten zijn te diep geworteld.
Giftige Jacobskruiskruid
Jacobskruiskruid is een plant waarbij voorzichtigheid geboden is, de giftigheid van bloemen en bladeren moet niet onderschat worden. Eten of drinken in kruidenthee wordt dus ontraden en ook medicinale toepassing is niet aan de orde.
Bronnen
HOFMAN, J.D.D., 2016. Kwartaalblad Het Drentse Landschap 90; juni 2016: 14-15.
Door Eric Duiverman en Nadine Lemmers
