Bornholm is een Deens eiland dat op grote afstand van het hoofdland, zuidelijk van Zweden, in de Oostzee ligt. Het eiland is niet groot, maar je waant je op een mini-continent. Prachtige stille stranden, indrukwekkende ruïnes, lieflijke beekdalen, oeroude rotslandschappen en…. fossielen, heel veel fossielen.
De oudste fossielen op Bornholm komen voor in een keiharde grijze zandsteen, die volkomen vlak als een oeroud fossiel strand aan de rand van de Oostzee ligt. Even verderop is het allemaal zand van het Balkastrand. Bijzonder is dat de harde zandsteen boordevol oeroude fossiele U-vormige graafgangen zit van vermoedelijk een soort wadpier. In het eerste deel van de Cambrische periode, ca. 530 miljoen jaar geleden, lag, bij wat nu het Balkastrand is in het oosten van Bornholm, een zandstrand dat overging in een zeer ondiepe zee. In de zand op de zeebodem leefden miljoenen wadpieren die in U-vormige graafgangen woonden. Moeilijker is voor te stellen dat het huidige Bornholm in de tijd dat deze wormen leefden ongeveer op de plaats moet hebben gelegen waar nu Argentinië ligt. Continetendrift heeft er voor gezorgd dat in de loop van honderden miljoenen jaren dit stukje aardkorst, samen met de rest van Zweden, Finland en Rusland over de aardbol is ‘gedreven’ tot waar het nu ligt.
In de ijstijd, ca. 150.000 jaar geleden, heeft Scandinavisch gletsjerijs de rotsbodem op Bornholm afgeschuurd. Van de keiharde Balkazandsteen zijn toen talloze brokstukken door het ijs meegevoerd. Sommige daarvan kwamen als zwerfsteen in Drenthe terecht. In de keientuin van het Hunebedcentrum liggen een paar heel fraaie voorbeelden. In één ervan komen dezelfde fossiele graafgangen voor als die op het strand bij Balka op Bornholm.
Hoewel van de dieren zelf niets is overgebleven, zijn deze levenssporen ook fossielen. Ze hebben zelfs een wetenschappelijke naam gekregen. De sporen bij Balka lijken wel op afdrukken van kippepootjes, maar wetenschappelijk heten ze Diplocraterion. Het weke zand/slib tussen de u-vormige buizen is door graafactiviteiten van de wormen verstoord. De laagjes zijn iets boogvormig naar onderen doorgebogen. Van boven gezien tekent dit zich in het gesteente af als korte donkere streepjes. Aan weerszijden ervan bevinden zich in- en uitgang van de graafgang.
Bijzonder dus dat van deze oude zandsteen op Bornholm in het Hunebedcentrum identieke zwerfstenen gevonden zijn, compleet met graafgangen.
