Strubben Kniphorstbos, het grootste archeologische monument van Nederland, Drents

In 2000 is het gebied De Strubben Kniphorstbos anwezen as het grootste archeologische monument van Nederland. Dat is niet zomar, al doezenden jaoren woont der mèensen in het gebied. Zie hebt veul, ok non nog zichtbare, sporen in het laandschap achterlaoten; hunebedden, grafheuvels, een galgenbarg, bomkraters, karrensporen en meer. Het is as het ware een openluchtmuseum. Via een route, oetzet deur eigenaar Staatsbosbeheer loop ij langs de miest bezundere plekken. Het gebied leg midden in het Nationaal park Drentsche Aa en is ien van de hotspots van Hondsrug UNESCO Geopark.

Locatie

De beste locatie um de auto/fiets te parkeren en het gebied te verkennen is vanof de parkeerplaots van het informatiecentrum Homanshof van het Nationaal Park Drentsche Aa. Het adres is:

Informatiecentrum Homanshof

Lunsenhof 20
9467 PM Anloo

Het is slim de muite weerd um veurdaj het gebied intrekt even bij het informatiecentrum an te gaon.

Openingstieden Homanshof:

• van april t/m oktober van 9.00-17.00 uur
• van november t/m meert van 10.00-17.00 uur
• op maandag…. dicht

Wandeling: Der is een route van 9 kilometer oetzet, dizzend is in twie stukken te knippen. De route is te downloaden via de website van Staatsbosbeheer, zie https://www.staatsbosbeheer.nl/Routes/drentsche-aa/wandelroute-strubben-kniphorstbosch.

De route start vanof twie locaties. De eerste is vanof Homanshof zoas hierboven beschreven. De twiede locatie is de parkeerplaots aan de Schipborgerweg, halverwege tussen Anloo en Schipborg.

Fietsen: Der löp een fietspad deur het gebied. IJ kunt het dus ok goed op de fiets  beleven. der zint verscheiden routes op internet te vinden. Bv. https://www.routeyou.com/nl-nl/route/view/4749519/recreatieve-fietsroute/drentsche-aa-s-mooiste

Het verhaal

Het gebied de Strubben Kniphorstbos leg tussen de Drèentse darpen Anloo en Schipborg. Het bestrek een oppervlak van roem 377 hectare, dat veural as netuurgebied en as laandbouwgrond in gebroek is. Het gebied is al doezenden jaoren bewoond. Dat hef der toe leid dat het maar liefst 42 archeologisch weerdevolle plekken hef, waorvan 14 wettelijk bescharmd. De hunebedden en de veule grafheuvels valt direct op mar der zint ok minder opvallende plekken zoas sporen van prehistorische jachtkampen, nederzettingspatronen, akkercomplexen, aolde wegen en aolde begraafplaotsen.

Een reis deur de tied

Dwars deur het gebied löp de aolde verbindingsweg tussen Coevern en Grönning. Al in de prehistorie lupen de lu langs dizze route. Het traject wuur deur het laandschap  bepaald, het was ja goed reizen over de hoge zaandbult (de Hondsrug) die  kilometerslang deur het Drèentse laandschap slingert.

Deur de eeuwen hen verschöf de weg een aantal maolen van stee. In de prehistorie luup de weg daor waor de grafheuvels non nog langs een denkbeeldige lien over het terrein verspreid ligt. Langs dizze route ligt ok sporen van wegen oet latere tieden. Zie zint te herkennen als glieven en rillen in het terrein: hier hebt de raden van talloze karren en wagens eeuwenlang heur sporen deur het zaand trökken.

In latere tieden wuurden de routes ok deur koetsiers broekt. Die koetsiers reden  liever naost de weg dan dat ze de gaten slicht muken. Zo verlegde de route zu’k in de loop der eeuwen en ontstunden der oeteindelijk briede bundels van karrensporen. Bedenk ies dat aj non over dizze aolde zandwegen gaot, wel hier allemaal langs kommen zint, doezenden jaoren lang.

Grafheuvels

De koppel grote en kleine grafheuvels maakt dudelijk dat de bewoners van het gebied heur dooien eeuwenlang vlakbij de aolde hoofdroute begraven hebt. Het is niet dudelijk waorum zie dat daor deden. Was het oet religieuze motief, beveurbeeld umdat de dooien dan langs de weg naor het hiernaomaols reizen  kunden, of wuur der met de anleg van een grafmonument een territorium ofbakend? Dizze lèeste optie is niet zo gek as het lek. De graven zint non wal vrij onopvallend, mar dat was in de prehistorie wal aans. In de tied dat ze bouwd en broekt wuurden lagen ze in open terrein en deden over grote ofstand al dienst as een herkenningspunt. Deur opgravings weet wij boetendes dat paartie heuvels oorspronkeliijk met keien bedekt waren, en/of dat der een krans van paolen umhen stun.

Er zint nog ongeveer 50 grafheuvels over in het terrein. De heuvels die isoleerd in het terrein ligt zint miestal het aoldst (tussen de 2850 en 2000 v. Chr.). De jongere heuvels zint kleiner en ligt vaak in groepies bij mekaar.

Galgenberg

In latere tieden, vanof de middeleeuwen tot ongeveer 1800, is een prehistorische grafheuvel broekt als galgenbarg. Op de bult stun een galg waor ter dood veroordielden ophangen wuurden. Miestal gebeurde dat op of bij de grèens tussen meerdere marken (de vroggere darpen). De veroordielde wuur op zo’n stee ophangen um aandere criminelen of te schrikken.

Strubben

De naam strubben komp van een gruitype van aolde ieken. Eeuwenlang zint de ieken in het gebied kapt. Daor waor een iek staon hef, komt vanoet het wortelsysteem neie takken umhoog. Die gruit as het ware um de stee hen waor ooit de hoofdstam  staon hef. Daordeur kriej een mooi cirkelvormig patroon van takken die mangs later oetgruit tot echte boomstammen. Dit nuum wij strubben. Der zint in het gebied slim mooie veurbeelden te zien.

Vertaold door Willy Weerman