Steek in Oost-Grongen bij Nieuweschans de grens over en rijd in de richting van Wilhelmshaven. In het landschap wordt iets zichtbaar dat volstrekt uniek is in de wereld. Waar rode baksteen in Drentse en Groninger dorpskerken de toon aangeeft, bepalen in het Oosten van Ostfriesland bontgekleurde zwerfstenen het aanzicht van talloze grote kerken Merkwaardig is dit wel, want het landschap van Groningen en delen van Drenthe lijkt sterk op dat van Ostfriesland. Net als bij ons gaat het zand- en veengebied in Ostfriesland over in een waddenlandschap met daartussen oud kwelderland met talrijke dorpterpen. Die terpen noemt men daar overigens ‘Wurten’. In Groningern spreken ze van wierden. Op deze Wurten ziet u de allermooiste zwerfsteenkerken van heel Noordwest-Europa, met kerkmuren waarin duizenden grote, bekapte zwerfstenen zijn verwerkt.
Hoe zijn de kerken gebouwd
Vrijwel alle kerken in Ostfriesland dateren uit de 12e en 13e eeuw. Anders dan in Groningen en Drenthe zijn de kerktorens niet tegen het kerkschip aangebouwd, maar staan ze er vaak los van. De open klokkentorens staan doorgaans op een paar meter afstand van het kerkschip. Bijzonder is dat de kerkmuren opgetrokken zijn uit vierkante of rechthoekig gekantrechte zwerfsteenblokken. Dat geeft deze godshuizen een uniek en tegelijk ook een kleurig, bont uiterlijk. Men noemt de zwerfsteenkerken gewoonlijk ‘Granitquaderkirche’, maar deze naam is eigenlijk niet terecht. Weliswaar zijn er veel blokken van graniet in de muren opgenomen, maar er zijn ook zwerfsteensoorten in verwerkt als gneis, migmatiet, gabbro, dioriet, helleflint en zandsteen.
Met de auto naar de kerken van Ostfriesland?
Het noordoosten van Ostfriesland is vanuit Groningen makkelijk bereikbaar. Met de auto is het goed mogelijk om in één dag een fraaie route langs deze zwerfsteenkerken te rijden. Eenmaal in het gebied zelf zijn de afstanden van kerk tot kerk niet groot.
1) U gaat bij Nieuweschans de grens over op de A28 richting Oldenburg-Bremen. Voorbij Leer is het nog een kleine 20 km tot de afslag Uplengen, Remels. Na ca. 3 km. in het centrum van Remels ziet U de eerste zwerfsteenkerk.
2) Van Remels noordwaarts richting Wiesmoor. Bij Neudorf op kruispunt rechtsaf richting Friedeburg. Doorrijden tot Marx. Hier in het centrum een fraaie zwerfsteenkerk (kerk2).
3) Doorrijden naar Friedeburg. Na ca. 5 km. ziet U in Reepsholt (kerk 3), rechts van de weg, de grote kerk met torenruïne.
4) De weg vervolgen via Leerhafe naar Wittmund. U neemt de rondweg 210 naar Jever. Na ca. 2 km rechtsaf naar Asel (kerk 4) .
5) Terug naar weg 210 en de weg vervolgen naar Jever. Hier neemt u de afslag naar Hohenkirchen. Na ca. 7km in Olldorf (kerk 5) vindt U een kleine kerk met een zwerfstenen onderbouw op een hoge terp.
6) In Olldorf neemt u de afslag naar Tettens (kerk 6). Daarna terug naar Olldorf en verder richting Hohenkirchen .
7) Na het kerkbezoek in Hohenkirchen (kerk 7) vervolgt U de weg naar Wiarden. Vanaf de parkeerplaats rijdt u linksaf de weg op. Na een paar kilometer ziet u de kerk van Wiarden (kerk 8).
8) In Wiarden vervolgt U de weg. U rijdt door tot op de T-splitsing. Daar rechtsaf richting Hooksiel. Volg de borden naar Pakens (kerk 9).
Heeft u er nog niet genoeg van, rij dan door naar Varel, zuidelijk van Wilhelmshafen. Hier vindt u de grootste en ook mooiste zwerfsteenkerk in dit gebied. Echt een bezoekje waard.
