Tot het geslacht Havikskruid (Hieracium) behoren vele soorten. De planten zijn te vinden op plekken met beschutting, denk aan bos. Het bloemhoofdje valt op door klieren en/of haren op het omwindsel. Het hoofdje heeft alleen lintbloemen. In Nederland zijn de volgende soorten te vinden: Boshavikskruid (Hieracium sabaudum), Dicht havikskruid (Hieracium vulgatum), Grijs havikskruid (Hieracium praealtum), Muizenoor (Hieracium pilosella), Muurhavikskruid (Hieracium murorum), Oranje havikskruid (Hieracium aurantiacum), Schermhavikskruid (Hieracium umbellatum), Spits havikskruid (Hieracium lactucella), Stengelomvattend havikskruid (Hieracium amplexicaule), Stijf havikskruid (Hieracium laevigatum), Vals muizenoor (Hieracium peleterianum), Weidehavikskruid (Hieracium caespitosum). In het Oertijdpark is de Oranje Havikskruid te vinden, maar we zullen ook de muizenoor bespreken omdat deze plant eetbaar is, maar ook geneeskrachtige werking kent.
Muizenoor
De wetenschappelijke naam voor het vergeet-me-nietje mag dan wel muizenoor betekenen, de nederlandse naam Muizenoor is al vergeven aan een andere plant. Het Muizenoor is terug te vinden op schrale, droge zand- en leemgronden. Op de hei staat hij dan ook massaal langs zandpaden zoals die van het Balloërveld, maar ook langs zandige boerenlandwegen. De plant is te vinden in de bermen of de duinen, op de heide en de dijken en rondom oude muren. De plant is algemeen, maar zeldzaam in zeekleigebieden en laagveen. Bij het Muizenoortje (ook bij het Havikskruid) zijn ook heel duidelijk de harige oren van een muis terug te zien in het blad. De muizenoor wordt maximaal 30 cm hoog en is een vaste bodembedekkende plant met uitlopers. De plant is te herkennen aan een stengel zonder blad met 1 bloemhoofdje, behaarde bladeren in een bladrozet en stengels en de onderzijde van de bladeren is viltig (FLEISCHHAUER, ET.AL., 2017, pp. 11-12). Het bloemhoofdje heeft behaarde omwindselblaadjes en zijn aan de buitenkant meestal rood gestreept. De muizenoor bloeit van mei tot juni met gele bloemen. De zwarte zaden zijn 2 mm groot (de pluis is 3 mm lang).
Eetbaar?
De lichtbehaarde bladeren in april en mei kun je ontsappen (FLEISCHHAUER, ET.AL., 2017, pp. 11-12). Dit kan op twee manieren. Doe de bladeren in een juicer. Blancheer de bladeren en zeef ze erna. Het sap kan worden toegevoegd aan soepen, groentesappen en fonds als lichtbittere smaakmaker. Rauwe bladeren kunnen fijngesneden toegevoegd worden aan salade en kruidenkwark. Gestoomde bladeren kunnen verwerkt worden brood, burgers en ragout.
De eerste bloemknoppen zijn in april en mei te vinden en deze zijn in te maken als kappertjes. De knoppen zijn ook gekookt of rauw te mengen in salades en groentegerechten. De bloemen zijn van mei tot oktober te plukken en deze zijn als decoratie te gebruiken op soepen, spreads en groentegerechten.
De plant smaakt lichtbitter – bloemen zijn milder dan bladeren. Beharing is vervelend, maar je kunt de bladeren bewerken.
Andere soorten ook eetbaar? Alle soorten van het geslacht Havikskruid zijn zo te eten en te bewerken. Pas op sommige soorten zijn zeldzaam en enkelen staan zelfs op de Rode lijst.
Geneeskrachtig?
De volgende stoffen zitten in de planten: looi-, bitter-, slijmstoffen, umbellifron, flavonoiden
(FLEISCHHAUER, ET.AL., 2017, pp. 11-12). De plant werkt ontstekingsremmend en licht urinedrijvend. Bij ziekten van nieren, blaas en luchtwegen wordt muizenoor gebruikt als volksmedicijn in de vorm van thee – 2 theelepels per kop. Bij lichte diarree en darmziekten helpt de plant door de ontkrampende eigenschappen.
Oranje Havikskruid
Deze vaste plant is niet inheems in Nederland en komt oorspronkelijk uit het zuiden en het midden van Europa. Als sierplant komt de plant voor en is verwilderd. Deze havikskruid wordt maximaal 60 cm hoog. In juni en juli bloeit de plant met oranje bloemen van 2 cm. Net als bij de muizenoor hebben de stengels en de bladeren haren. De plant is niet heel kieskeurig wat betreft plek om te groeien. Vlinders bezoeken de bloemen graag.
Bronnen
https://nl.wikipedia.org/wiki/Muizenoor
https://nl.wikipedia.org/wiki/Havikskruid
https://nl.wikipedia.org/wiki/Oranje_havikskruid
Tekst en foto’s Jacqueline Speelman en Nadine Lemmers
