De wedge tombs (wigvormige megalithische graven) vormen het grootste aandeel in de megalithische graven in Ierland. Er zijn er, nog, meer dan 500 van, merendeels in het Westen met enkele grote concentraties in het Westen, waaronder de Burren, en Zuid-Westen. Ze worden toegeschreven aan een vroege bronstijd cultuur, ‘de beaker people’, wat opvallend is, omdat de overige megalithische graven grotendeels bij steentijdculturen horen. Die concentraties in West en Zuidwest zijn dan ook weer ‘logisch’ omdat in die regio’s koper werd gevonden wat voor brons nodig is. Dat trekt mensen aan en het creëert welvaart.
De wedgetomb van Labbacallee is de grootste in Ierland en nog in tamelijk goede staat. Met name de drie dekstenen zijn nog compleet aanwezig en vulling tussen de twee steenlagen die de muur vormen. Hij is in 1934 onderzocht. In 1987 is een C14 datering gedaan op basis van aangetroffen organische resten (in samenwerking met de Universiteit van Groningen overigens!) die een datum aangaven van 2360-2190 cal BC.
Omdat de twee kamers waarin dit graf is verdeeld volledig dicht waren en niet toegankelijk voor herhaalde bijzettingen, wordt aangenomen dat hij maar kort is gebruikt. Er zijn maar van drie skeletten delen aangetroffen. Later is hij wel weer opengebroken en is waarschijnlijk gebruikt als hut te beoordelen naar de scherven van kookpotten uit de ijzertijd die zijn aangetroffen.
Het graf is 13 m lang en 6 m op het breedste deel. Hij is Oost-West georiënteerd. Oorspronkelijk was hij ook bedekt met een heuvel van keien (een Cairn) van mogelijk 15 bij 19 m.
Het graf heet in de lokale folklore ‘het bed van de heks’ (Hag’s Bed, Iers: Leaba Caillighe) en wordt geassocieerd met de Keltische tovenares godin Cailleach Bheur. Na de komst van het christendom in Ierland werden de oude godinnen vaak afgeschilderd als heksen om de verering te ontmoedigen. Opvallend daarbij is dat in de grote kamer van het graf een vrouwenschedel is gevonden die lijkt te horen bij resten van een vrouwenskelet in de kleinste kamer. Kan een verhaal over een begrafenis van een vrouw, met duidelijk rituele aspecten, 4000 jaar later nog in de overgeleverde verhalen doorklinken?
Locatie
Labbacallee Wedge Tomb, Co. Cork, Ten Noorden van: Fermoy, Co Cork, langs de Glebe Lane vanuit Glenworthw, 52° 10′ 25.65″ N, 8° 20′ 1.86″ W
Literatuur
A.L. Brindley, J.N. Lanting, W.G. Mook, ‘Radiocarbon dates from Moneen and Labbacallee, County Cork’, J. Irish Archeology, IV 87/8
H.G. Leask, L. Price, C.P. Martin, K.C. Bailey, ‘The Labbacallee Megalith, Co. Cork’, (Proceedings of the Royal Irish Academy Vol. 43, (1935 – 1937), pp. 77-101)
www.voicesfromthedawn.com/labbacallee
http://www.megalithicmonumentsofireland.com/
https://www.theirishplace.com/heritage/enigmatic-structures-irelands-megalithic-wedge-tombs/
Foto’s: Jan Venselaar 2018
