In het noorden van Peru, voornamelijk in het kustgebied, heerste tussen de eerste en de achtste eeuw n.Chr. de Moche cultuur. Dit was ver voordat de Inca’s het Andesgebied onder controle hadden. Groot werd de Mocha-cultuur dankzij een heel efficiënt landbouwsysteem, het gebruik van meststof (guano of vogelmest werd gevonden op eilanden voor de Peruaanse kust en bleek één van de beste meststoffen te zijn – nu nog trouwens) en een uniek irrigatiestelsel voor die tijd. De economie was dan ook volledig gebaseerd op landbouw. Een periode van hevige regens en overstromingen zal vermoedelijk een einde hebben gemaakt aan het bloeiende landbouwsysteem en meteen ook aan de basis van de hele Moche-maatschappij. Rond 700 n.Chr. verdween de Moche-cultuur en ging op in wat zich later ontwikkelde tot de Chimu-cultuur. Nog later kwamen de Inca’s.
De beroemde opgraving van 1987
De Moche cultuur was niet heel bekend totdat in 1987 archeologische opgravingen plaatsvonden bij Sipan in het district Saña van de provincie Chiclayo in de Lambayeque regio, gelegen op ongeveer 35 kilometer ten zuidoosten van Chiclayo.
Nabij het dorp werden in 1987 archeologische opgravingen verricht onder leiding van de Peruviaanse antropoloog Walter Alva, die een aantal graven uit de Moche cultuur wist bloot te leggen. Deze graven werden gevonden in adobe monumenten. Deze graven zijn heden ten dage nog te zien in het landschap als verweerde heuvels van leem. Ooit waren dit monumenten in de vorm van piramides.
Graf van de Heer van Sipan
De belangrijkste vondst was de graftombe van “El Señor de Sipán” (Heer van Sipan). Omdat het hoofdgraf intact werd aangetroffen en niet is bezocht door dieven wordt deze opgraving ook wel gezien als een van de belangrijkste archeologische opgravingen van de laatste decennia. Op de plek werden veel graven aangetroffen met Moche-juwelen, maskers en kunstvoorwerpen. In totaal werden er 14 vorstelijke tombes gevonden, waaronder die van El Señor de Sipan en El Señor Viejo de Sipan.
De Mochen zijn bekend geworden, vooral door de vondsten uit 1987, als zeer bekwame ambachtslieden. Ze hadden verfijnde metaalbewerkingstechnieken, zoals het maken van koper-, zilver- en goudlegeringen en vergulden van koper. Ze hadden geen schrift maar ze kenden wel een indrukwekkende repertoire van voorstellingen van hun religieus, mythisch en dagelijks leven. Dit is vooral zichtbaar op hun keramiek. De Mochen begroeven hun doden met alle goederen en objecten die ze tijdens hun leven bezaten en deze gewoonte zorgde voor voortdurende plundering van graven in de eeuwen die volgden.
In 1987 kwamen voorwerpen te voorschijn die door grafrovers uit een graf waren gehaald in de omgeving van Sipan. De boeren kregen er lucht van en er ontstond een ‘goudkoorts’. Tientallen boeren begonnen te graven in de lemen heuvels. Er was al het een en ander opgegraven toen de politie er voor zorgde dat de plunderingen stopten. Ze konden gelukkig een groot deel terugvorderen. Onder de voorwerpen die gevonden werd in het huis van een lid van de bende, bevond zich een realistisch en helder gouden hoofd met zilveren ogen en pupillen van lapis lazuli en de grote en expressieve koppen van twee poema’s of jaguars met wijd opengesperde bekken vol scherpe tanden van rode schelpen.
De rest van de uit dit graf gestolen voorwerpen verdween op de zwarte markt en in de handen van kunstverzamelaars in Amerika en Europa. Helaas is hierdoor een belangrijk deel van deze schatten verloren gegaan.
Na deze gebeurtenis zijn wetenschappers aan de slag gegaan en hebben vier maanden lang opgravingen gedaan. Toen is het onaangeroerde graf van de ‘Heer van Sipan’ gevonden. De vondst is voor Zuid Amerika wat Toetanchamon voor Egypte is geweest.
In totaal zijn acht skeletten van dienaren, bijvrouwen en krijgers gevonden. Ze omringden een houten doodskist die de overblijfselen van de belangrijkste persoon in het graf bevatte. Er lagen tal van bijzondere objecten in het graf waaronder hoofdtooien, emblemen, ornamenten en lijkkleden bezet met goud, verguld koper en halfedelstenen. Er is tien maanden nodig geweest om alles schoon te maken en de inhoud te classificeren.
Er volgen nog vele graven met evenveel vondsten
Echter na deze opgraving volgden er meer opgravingen. Er is nog veel gevonden waaronder andere graven maar ook een kleine kamer waar 1137 offergaven in de vorm van aardewerpen voorwerpen lagen. Verder lagen in de kamer vier koperen kronen, overblijfselen van geofferde lama’s en het skelet van een man. Dit bleek pas het begin te zijn, er werd meer en meer gevonden waaronder vele graven vol met de meest prachtige objecten. Een van de meest spectaculaire vondsten die volgde was het graf van de ‘Oude Heer van Sipan’, deze heerser moet een vergelijkbare status als de ‘Heer van Sipan’ hebben gehad. Er zijn tot op heden 12 grafkamers gevonden.
Museo Tumbas Reales de Sipán
In 2002 is een museum geopend waar de beroemde vondsten van Sipan liggen en uitleg wordt gegeven over de Moche cultuur.
