In Laos, in de buurt van Phonsavan, de hoofdstad van de provincie Xhieng Khuang, liggen duizenden stenen kruiken van gemiddeld 600 kilo per stuk verspreid in een heuvelachtig gebied dat behoort tot het Xiangkhoang Plateau. De grootste is drie meter hoog en weegt maar liefst 6000 kilo. Ze liggen verspreid als solitaire objecten of als clusters van enkele honderden stuks. Ze zijn waarschijnlijk zo’n 3000 jaar oud en dienden vermoedelijk als urn en/of graf.
Op 6 juli 2019 is de Vallei van de Kruiken opgenomen op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
Er zijn in totaal meer dan 90 locaties gevonden met locaties waar de kruiken liggen. Iedere locatie heeft 1 tot 400 kruiken. De kruiken variëren in hoogte en diameter tussen 1 en 3 meter. Ze zijn allemaal uit een enkel stuk steen gemaakt. Er zijn geen decoraties gevonden behalve op een enkele solitaire kruik, daar is een soort ‘kikkermens’ als bas-reliëf op te zien.
Er wordt gedacht dat de kruiken oorspronkelijk deksels hadden. Er zijn er echter maar een handvol van teruggevonden. Het kan zijn dat de meeste deksels niet van steen zijn gemaakt en door de loop van de tijd zijn vergaan.
In de omgeving zijn een aantal groeves ontdekt waar de kruiken zijn gemaakt. De meeste zijn gemaakt van lokale zandsteen, anderen zijn gemaakt van graniet, conglomeraat, kalk en breccie.
In het begin van de vorige eeuw hebben een aantal archeologische opgravingen plaatsgevonden waarbij de conclusie was dat de kruiken te maken zouden hebben met crematies en dat ze gemaakt zijn in de ijzertijd. Het heeft tot 1994 geduurd voordat er opnieuw archeologisch onderzoek heeft plaatsgevonden. Het onderzoek door Professor Eiji Nitta van de Kagoshima Universiteit uit Laos op Site 1 liet zien dat er in de directe omgeving van de kruiken begraveniskuilen aanwezig waren. Er werd gedacht dat de kruiken symbolische monumenten zijn om de begraveniskuilen te duiden. Hij heeft de ouderdom bepaald in de vroege fase van het eerste millennium v.Chr.
Tussen 1994 en 1996 zijn er door de Nationale Universiteit van Australië nieuwe onderzoeken geweest. Daaruit werd geconcludeerd dat in de kruiken de belangrijkste personen zijn begraven/crematieresten in zijn bewaard. Rondom de kruiken werden andere familieleden begraven in kuilen. In 2004/2005 en 2007 heeft archeoloog Julie van den Bergh in opdracht van UNESCO opnieuw onderzoek gedaan en kwam tot dezelfde conclusie.
In de kruiken zijn crematieresten aangetroffen. Het kan zijn dat in de tijd toen de kruiken zijn gemaakt mensen zijn begraven in de kruiken (in ieder geval zijn de botten er in bewaard, dat gebeurd dan vaak een door een zogenaamde secundaire begrafenis) en dat in een latere fase ze opnieuw gebruikt zijn en dat er toen crematieresten in zijn bewaard. Het kan dus goed dat de kruiken meerdere keren zijn gebruikt.
Het gebied is in de Vietnam oorlog (tussen 1964 en 1969) flink beschadigd door Amerikaanse bommen. Er zijn dan ook veel bomkraters op de terreinen van de kruiken te vinden. Er liggen nog veel bommen (vaak in de vorm van gevaarlijke clusterbommen) in de bodem waardoor veel locaties met kruiken niet te bezoeken zijn.
Er zijn momenteel 7 kruikenlocaties te bezoeken, deze zijn vrijgemaakt van bommen. De zeven locaties zijn: als eerste Site 1, het meest onderzochte gebied dat dichtbij Phonsavan ligt, niet ver daarvandaan liggen Sites 2 en 3, Site 16 bij de oude hoofdstad Xieng Khouang, Site 23 bij de hotspring Muanga Kham, Site 25 in het Phou Kout District en Site 52 dat het grootste kruikenveld is met maar liefst 392 kruiken. Die laatste ligt dicht bij een traditioneel Hmong dorp.
