Hoe maak ik van de tonderzwam (tondelzwam) goede tondel?

Om vuur te maken zoals de mensen dat in de prehistorie deden hebben we tondel nodig. Tondel is ontvlambaar materiaal dat begint te smeulen zodra het in contact komt met een warme vonk. IJsman Ötzi had op het moment dat hij stierf tondel bij zich gemaakt van de tonderzwam. Deze zwammen groeien met name op zwakke en dode berken, maar ook op een aantal andere boomsoorten. De tonderzwam is een vrij algemeen voorkomende soort, maar er is een aantal bijzondere zwammen die er sterk op lijken. Wees dus zuinig met de natuur en ga niet als een bezetene zwammen verzamelen als jezelf van plan bent om tondel te maken. In dit artikel leggen wij stap voor stap uit hoe je tondel van de tonderzwam maakt.

Benodigdheden om tondel te maken

Tonderzwam, brandhout, ketel of pot om te koken, as of urine, mes, snijplank, hamer.

Stap voor stap… Hoe maak ik van de tonderzwam (tondelzwam) goede tondel?

Een tonderzwam is opgebouwd uit meerdere lagen. Maar één van de lagen, de middelste, is geschikt voor het maken van tondel. Alle tonderzwammen hebben deze laag, maar wij gebruiken de jonge exemplaren. Deze zijn makkelijker te bewerken.

Stap 1: Selecteer een jonge zwam. Ga met de zwam aan het werk als deze vochtig is, eventueel kun je de zwam onder water dompelen. Dit maakt het gemakkelijker om de zwam te ontleden.

Stap 2: Verwijder de harde korst van de zwam, deze hebben wij verder niet nodig.

Stap 3: Verwijder de sporenbuisjes laag voor laag. De sporenbuisjes helpen de zwam te “eten” van de boom en zitten aan de binnenkant van de zwam.

Stap 4: Wat over blijft is de zachte, viltachtige kern uit het midden van de zwam. Dit gedeelte moet in dunne stroken worden gesneden:

Stap 5: De tondel wordt gekookt met as en water (half om half) en vervolgens afgegoten. In plaats van koken in as en water kan de tondel ook in urine geweekt en gekookt worden. Je kunt de strookjes daarna nog een dag in de urine laten staan zodat het salpeter er goed in kan trekken. Hierdoor wordt de tondel nog beter ontvlambaar.

Stap 6: De tondel wordt gedroogd en zo plat en pluizig mogelijk geslagen. De tondel is klaar!

Meer weten over vuur of tondel:

Tondel, tonder, tonderzwam, tondeldoos …: https://www.hunebednieuwscafe.nl/2016/10/tondel-tonder-tondelzwam-tondeldoos/

Vuur maken met vuursteen: https://www.hunebednieuwscafe.nl/2016/12/vuur-maken-vuursteen-prehistorie-vuur-en-vlam/

Vuur maken met wrijving: https://www.hunebednieuwscafe.nl/2016/12/vuur-maken-met-behulp-van-wrijving-de-prehistorie-in-vuur-en-vlam/

Dankwoord

Met dank aan Yvonne die alle materialen heeft geleverd.

Jacqueline Speelman, Nadine Lemmers en Yvonne Ording