Het Hunebedcentrum in Borger heeft de afgelopen jaren een aantal succesvolle lezingenseries over geologische onderwerpen georganiseerd. Dit jaar is water op aarde het overkoepelende thema. De serie bestaat uit 5 lezingen, die worden verzorgd door specialisten die hun sporen hebben verdiend.
De eerstvolgende lezing in het programma is: Antarctica; geologie en klimaat Zuidpoolgebied
Dr. Peter Bijl, universiteit van Utrecht
Datum: zondag 14 november 14.00 uur in het Hunebedcentrum te Borger
Het continent Antarctica herbergt de grootste zoetwatervoorraad op aarde: zo veel dat de zeespiegel wereldwijd gemiddeld met bijna 60 meter zou stijgen als alles zou smelten. Maar wanneer is de ijskap ontstaan op Antarctica? En waarom? En was die ijskap sinds zijn ontstaan gevoelig voor klimaatverandering, of een stabiele factor? En hoe zag Antarctica eruit voordat de ijskap ontstond?
15 jaar geleden zouden deze vragen heel anders zijn beantwoord door de wetenschap dan nu. Er is de afgelopen 15 jaar enorme vooruitgang geboekt in het kunnen lezen en begrijpen van het ‘geschiedenisboek’ van de Antarctische ijskap. Hierin speelt de ontwikkeling van de aangrenzende Zuidelijk Oceaan een belangrijke rol. Het ontstaan van de Antarctische ijskap wordt met name toegeschreven aan de hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer, die tijdens de Eoceen-Oligoceen-overgang (~34 Miljoen jaar geleden) onder een kritische drempelwaarde zou zijn gekomen. Daarnaast wordt er een bijrol toegeschreven aan de veranderende tectonische positie van Australie, specifiek het opengaan van de Tasmaanse Zeestraat, ten tijde van de Eoceen-Oligoceengrens. Wellicht heeft die verandering een rol gespeeld in het verhogen van de drempelwaarde van broeikasgasconcentraties, waaronder ijs op Antarctica ontstaat. Het verdere verloop van de geschiedenis van de ijskap wordt gekenmerkt door sterke fluctuaties in ijskapgrootte. Deze gevoeligheid had een aantal oorzaken: de warme aangrenzende oceaan, maar wellicht ook tectonische activitieit onder de ijskap. Ook de aardbaan om de zon (orbitale cycli) speelden een grote rol in de aangroei en afsmelt van de ijskap. Dit had sterke zeepsiegelvernaderingen tot gevolg. In mijn lezing neem ik jullie mee naar verschillende tijdsperiodes en laat jullie zien dat bij broeikasgasconcentraties vergelijkbaar met die van nu, of iets hoger, de Zuidelijk Oceaan fors warmer en de Antarctische ijskap fors kleiner was, dan nu. Deze tijdsperiodes doen vermoeden dat op de lange termijn een bijdrage van Antarctica in de zeespiegelstijging niet uit te sluiten valt.
Ik neem jullie mee op expeditie naar Antarctica en de Zuidelijke Oceaan. We beginnen met trivia over Antarctica van nu, nemen een grote sprong terug in de tijd dat Antarctica nog geen ijskap had, zijn getuige van het ontstaan van de ijskap en bezien de veranderingen van de ijskapgrootte in het licht van de geologische en de klimaatgeschiedenis, en wat we van de geologische geschiedenis kunnen leren over toekomstige zeespiegelstijging.
Aanmelden
Alle lezingen worden gehouden in het Hunebedcentrum in Borger. De entree voor de lezing op locatie is 5 euro, dat is inclusief een kop koffie of thee. Vrienden van het Hunebedcentrum kunnen deze lezing gratis volgen op vertoon van het vrienden-van-pasje. Voorlopig is aanmelden voor de lezingen verplicht i.v.m. corona. Dit kan via communicatie@hunebedcentrum.nl. Vermeld in jouw aanmelding alsjeblieft welke lezingen je zou willen bijwonen, met hoeveel personen je wil komen en of deze personen samen één huishouden zijn. De lezingen worden ook digitaal gestreamd. Je kunt je hier voor de digitale lezing aanmelden. De lezing is digitaal gratis te volgen.
Coronamaatregelen per 25 september
Conform de richtlijnen van de museumvereniging werken we uitsluitend voor lezingen met Testen voor Toegang. Dit houdt in dat iedereen van 13 jaar en ouder een Coronatoegangsbewijs nodig heeft. Bij de balie wordt voordat je betaald, gecheckt of je Coronatoegangsbewijs in orde is. Hierbij vragen we om de volgende documenten:
- Coronatoegangsbewijs via de CoronaCheck-app of geprint op papier
- Legitimatiebewijs ter controle van de gegevens in het coronatoegangsbewijs
- Eventueel vrienden van het Hunebedcentrum pasje
Download de CoronaCheck-app en upload 1 van de volgende 3 bewijzen in de CoronaCheck-app:
- Een negatieve testuitslag van maximaal 24 uur oud. Je kunt een afspraak maken via de website van Testen voor Toegang.
- Een vaccinatiebewijs
- Een herstelbewijs van maximaal 6 maanden oud
Voor een geprint coronatoegangsbewijs klik je hier.
Er volgen nog 4 lezingen in de serie ‘waterplaneet aarde’ met de volgende onderwerpen
- Antarctica; geologie en klimaat Zuidpoolgebied- vriezen en dooien
zondag 14 november 2021; Spreker Dr. Peter Bijl, UU - Arctica; de gevolgen van het verdwijnen van ijs
zondag 12 december 2021; Spreker Dr. Maarten Loonen, RUG - Rivieren; Waterhuishouding in Nederland
zondag 16 januari 2022; Spreker Drs. Pol Hakstege - Zeespiegelstijging; complexiteit, dynamiek en onzekerheden
zondag 13 februari 2022; Spreker Prof. Roderik van de Wal , UU
Deze lezing maakt deel uit van het project Oerschool en oeracademie (met projectnummer NWA.1397.201.001 van het onderzoeksprogramma NWA Wetenschapscommunicatie 2020 dat (mede) is gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).
