Vanaf de prehistorie bestaan ze al: sierkwasten. Als decoratief element is hij, samen met de kraal, door de hele geschiedenis heen blijven voortbestaan. Als religieus symbool, als symbool van status, luxe of geluk, om jezelf mooi te maken of als versiering van huisraad, rijtuig en huisdier.
Ontstaan
Wie de kwast heeft uitgevonden, weten we niet maar het moet ergens in de prehistorie zijn geweest. Waarschijnlijk heeft destijds iemand (of iemanden) willen voorkomen dat het uiteinde van een touw of koord zou uitrafelen.
Oplossing: een knoop in het uiteinde van het touw leggen. En vervolgens dat uiteinde gaan zien als mogelijke versiering. Wanneer je de vezelige uiteinden van een stuk vlastouw afbindt en uitpluist, ben je al een eind op de goede weg.
Verdere Ontwikkeling
Naarmate de tijd verstreek, ontwikkelden verschillende culturen over de hele wereld allerlei variaties, totdat in de 16de eeuw in Frankrijk zelfs een gilde werd opgericht, het gilde van de passementiers. Dit waren professionele vakmensen die uitgebreide versieringen maakten voor kleding en interieur van met name rijke en voorname mensen.
Als we het over kwasten hebben, moet je overigens niet alleen denken aan uiteinden van pluizig materiaal, de `rok` (uiteinde van de kwast) kan ook bestaan uit metalen kettinkjes, kralenkoordjes, belletjes, ringetjes, schelpjes en andersoortige versierselen.
Elke uitvoering had vaak een eigen doel/betekenis, b.v. afweren van het kwaad, bescherming van het huis waar de kwast(en) op de buitendeur hingen.
Behalve in het 16de eeuwse Frankrijk zijn er nog meer regio`s waar de kwast als versiering zeer populair was en in sommige gevallen nog steeds is. In het midden-Oosten en Zuidwest-Azie kun je ze tot op heden aantreffen op (voor ons) wat merkwaardige plaatsen: op karren, deuren, dierentuigen, op hoofden van vrouwen en op kleding.
Kwasten in de prehistorie
Van de prehistorie weten we dat ze in ieder geval al in de Bronstijd werden gebruikt om gordels te versieren.
Zowel vrouwen als mannen droegen een gordel, bestaande uit een band- weefsel van wol. De gordels van rijkere mensen waren met versierd met kundig gemaakte kwasten van wollen koordjes.
De uiteinden van de koordjes bestonden uit grote of kleine, met wol omwoelde `ringetjes`. Grote ringetjes waren bestemd voor mannen- en kleinere ringetjes voor vrouwengordels. Voor de kwasten van vrouwengordels werden extra draden ingeknoopt waardoor ze er voller en rijker uit kwamen te zien.
Bijna 100 jaar geleden werd er in een Iers moeras een bijzondere vondst gedaan: een schat van bronzen voorwerpen uit de late Bronstijd, omwikkeld met een wollen kledingstuk en een gordel van paardenhaar. Aan de uiteinden van de band bevonden zich kwasten, eveneens van paardenhaar gemaakt.
Zowel kledingstuk als band getuigen van grote deskundigheid en behoorden zo goed als zeker aan een rijk en voornaam persoon.
Ook uit de Bronstijd een dateert hoedje, gevonden in Oostenrijk. Zowel het hoedje als het kwastje bovenop zijn van leer gemaakt.
Franje
Franje is nauw verwant aan kwastjes. Ook franje is waarschijnlijk in een ver verleden ontstaan als praktische oplossing: om te voorkomen dat een stuk afgeknipt of afgesneden textiel uitrafelt, kun je er een zoom in leggen; om er iets decoratiefs van te maken, maak je geen zoom maar draai of vlecht je de resterende draaduiteinden in elkaar.
Franje kan ook een praktisch doel hebben. Een goed voorbeeld uit de prehistorie is de grasmantel van Ötzi, de gletsjesmummie. Via de franje werd regenwater afgevoerd.
Vaak zijn franje en kwastjes niet van elkaar te onderscheiden.
Kwasten nu
In het westerse modebeeld verschilt het gebruik van kwasten van tijd tot tijd. Het ene jaar zijn ze populair als tassenhanger, oorbel of afwerking van een ceintuur, een paar jaar later `kunnen ze echt niet meer`.
Jezelf mooi maken is van alle tijden. Bepaal je eigen mode en hang kwastjes, al of niet zelf gemaakt, aan alles wat je maar wenst: deuren, tassen, riemen, ceintuur,s sjaals, jassen, vesten enzovoort!
Gebruikte literatuur:
– Wikipedia;
– Wikimedia Commons;
– Creative Commons;
– Handwerken Zonder Grenzen nr. 156: Kwasten en Franjes uit het Midden-
Oosten;
– The Art of Prehistoric Textile Making; Grömer Karina;
– Textiles and textile production in Europe. From Prehistory to AD 400; Gleba
Margarita, Mannering Ulla.
