Bewegende stenen en spinsters

Het is al in de 13e eeuw gedocumenteerd dat sommige menhirs op feestdagen kunnen draaien. Als je je oor tegen bepaalde menhirs legt, kun je gejammer horen. Voor velen waren – en zijn – de stenen dragers van bovennatuurlijke krachten. En in veel verhalen zijn het feeën (ook wel godinnen of heksen) die ze gebouwd hebben terwijl ze spinnen of ronddraaien; de spinsters. Voorbeelden werden al gegeven in het artikel over de dolmen en feeën in Frankrijk en wie bouwde de megalieten op het Iberisch schiereiland. Maar op meer plekken komen bewegende (vaak ronddraaiende) stenen voor en worden de spinsters aan de megalieten verbonden. Ook in Nederland.

De Pierres Branlantes (de gammele stenen) heeft meer dan 60 cupmarks. De twee grote, haaks op elkaar geplaatste stenen liggen aan het einde van de rue des Deux Pierres (straat van de twee stenen), ten oosten van de gemeente Biéville-Beuville in Frankrijk. Volgens een legende schudden de stenen als de klok van de parochiekerk luidt om middernacht of twaalf uur ’s middags. Zoals met vele andere opmerkelijke stenen werd verteld dat er schatten begraven lagen en de grond werd er tevergeefs verplaatst. Er wordt ook gezegd dat de megaliet een kleine grot zou bevatten: de kamer van de feeën.

Volgens de lokale Baskische bevolking waren het de heksen die de Dolmen de Sorginetxe (dolmen van de heks, etxe betekent huis; dus huis van de heks) bouwden, waarvan de grote stenen werden gehaald vanaf Atokolarri, in het Entzia-gebergte. Ze droegen de stenen op de punt van hun draaiende wielen. In deze dolmen vierden de “sorginak” of “sorguinas” (heksen) ’s nachts hun akelarres (heksensabbat). De geit, gezeten op de horizontale deksteen, nam er ook aan deel. Bovendien vertelt de legende verder dat ze heel dicht bij de dolmen een stierenhuid vol goud begroeven.

Volgens een legende vervoerde een oude spinster de Filadoira-steen op haar hoofd over de bergen van San Roque naar de het gebied van Entrerríos (zonder te stoppen met draaien) om hem als deksteen op een dolmen te plaatsen. Dit is de La Piedra de Filadoira Dolmen in West-Asturië. En het is opgetekend dat een van de Les Grises Pierres (de grijze stenen) bij Montaigu-la-Brisette vroeger met zijn smalle uiteinde in de grond stond. De twee stenen liggen op de helling van de kegelvormige Montaigu-heuvel, achter de oude kerk (op een heuveltop binnen het ommuurde cirkelvormige kerkhof). Volgens de legende draait de grootste van deze stenen drie keer op kerstavond. En volgens de folklore zou de deksteen van Pierre-qui-Vire (draaiende steen) in Bourgogne-Franche-Comté zichzelf elke honderd jaar omdraaien.

De deksteen van St. Lythans Cromlech zou op midzomeravond drie keer ronddraaien. Ook zouden alle stenen naar de nabijgelegen rivier gaan om te baden. Wensen die op deze site op Hallowe’en (31 oktober) worden gedaan, komen volgens de verhalen gegarandeerd uit. De cromlech staat in een veld dat bekend staat als “Accursed Field” (“het “vervloekte veld”), zo genoemd vanwege zijn vermeende onvruchtbaarheid. De naam zou een variant kunnen zijn van de Arthur-legende van Culhwch en de reuzendochter Olwen, die voorkomt in twee veertiende-eeuwse Welshe teksten, maar de site zelf is veel ouder en dateert uit de Neolithische periode, zo’n 5.000 tot 6.000 jaar geleden.

Ongeveer anderhalve kilometer vanaf St. Lythans Cromlech ligt Tinkinswood. Het is een dolmen van het type Cotswold-Severn Group. Volgens de legende zou iedereen die op de avonden voor 1 mei, Sint- Jansdag (23 juni) of Midwinterdag een nacht doorbrengt in Tinkinswood, ofwel sterven, gek worden of een dichter worden. De groep rotsblokken in het zuidoosten van het monument zouden vrouwen zijn die in steen werden veranderd omdat ze op de sabbatdag dansten, een andere legende die wordt geassocieerd met meerdere megalieten (voorbeelden zijn te vinden in Verstening).

Cheesewring (kaasmakerij) in Devon is een iconische verzameling stenen waarvan vaak wordt gedacht dat het een oude structuur was (maar die in werkelijkheid werd gevormd door wind- en weererosie) zou ook uit zichzelf bewegen. Het heeft een typisch folkloristisch verhaal, in dit geval wordt gezegd dat de Cheesewring het resultaat is van een stenengooiwedstrijd tussen een lokale reus Uther en Saint Tue. Maar volgens een andere legende draait de bovenste steen bij het ochtendgloren rond als hij hanengekraai hoort. 

En over een andere steen in Gloucestershire wordt verteld: “Als de Longstone (lange steen) de klok twaalf hoort slaan, rent hij het veld rond”. In de parochie van Avening, ongeveer een halve mijl ten zuiden van de Longstone, bevindt zich ‘Tinglestone‘ (tintelsteen). Dit is een menhir die een lange grafheuvel bekroont; hierover wordt ook vertelt dat de steen ‘rond het veld rent als hij de klok twaalf hoort slaan’.  

Nennius maakt een zeer interessante verwijzing naar een verhaal over een oude staande steen gevonden in Wales: een steen die ’s nachts in Glenn Cindenn beweegt, en als hij in zee zou worden geworpen, zou hij weer aan de rand van dezelfde vallei worden gevonden.

Een verhaal opgetekend in Somerset Folklore (1965) door Ruth L. Tongue vertelt een soortgelijk verhaal over de Wimblestone (duizelige steen of levendige steen):

Zebedee Fry kwam laat thuis van het hooien boven Shipham. Het was volle maan, want ze hadden tot laat doorgewerkt en de oogst was laat omdat het een heuvelachtig veld was, hij was vergeten welke nacht het was. Hij dacht dat hij iets groots en donkers zag bewegen in het veld waar de grote steen stond, maar hij was te moe om achter een verdwaalde stier aan te gaan. Toen kwam er iets enorms en donkers in het veld ritselen langs de heg van de rijstrook, en hij kwam omhoog en dook in de struiken in de sloot tot het enorme recht langs hem ging, en toen rende hij op zijn tenen om Shipham te bereiken. Als hij bij de veldpoort komt, snelt hij er voorbij. 

Maar ondanks dat alles zag hij deze steen van twaalf voet en meer voor zich dansen in het maanlicht boven de bovenkant van het veld. En waar hij altijd stond, scheen de maan op een hoop goudgeld. Maar hij ging er niet heen. Daar moest hij niet voor stoppen, niet voordat hij veilig was in de herberg in Shipham. Ze noemden hem dwaas omdat hij zijn hand niet bij de schat kon krijgen – maar niemand leek erop gebrand om het te proberen – niet nadat hij hun had verteld hoe wendbaar de steen rond het veld danste. En niemand weet of het over honderd jaar weer zal dansen als het volle maan is op midzomernacht.

En zijn er andere verhalen over mensen die de Wimblestone verstoorden. Een van die verhalen vertelt dat de steen een boer aanviel die erop sloeg met een stok, en hem over het platteland achtervolgde totdat de boer zijn toevlucht zocht in een nabijgelegen kerk. En weer een ander verhaal over de Wimblestone vertelt dat de steen een kerel heeft omgedraaid en verpletterd die probeerde hem met ossen omhoog te trekken.

De Spinsters Rock in Devon ligt 3 kilometer ten westen van het dorp Drewsteignton (wat zich vertaalt als “plaats/boerderij van de Druïdenstenen”). Volgens de plaatselijke legende werd de dolmen gebouwd door drie spinsters (of maagden of heksen) die op weg waren naar de markt om hun wol te verkopen. Dit waren geen ‘spinsters’ in de zin van alleenstaande dames, maar in de wollen betekenis, oftewel wolspinners. Op een ochtend voor het ontbijt vertrokken de drie dames om hun gesponnen wol naar de plaatselijke ‘jobber’ (wolhandelaar) te brengen. Toen ze de plek passeerden waar de gevallen cromlech stond, besloten ze wat tijd te besteden aan het opnieuw oprichten van drie granieten platen die leken op de muren van een kaartenhuis. De Spinsters bedekten ze met een enorme granieten plaat en lieten ons achter met de ‘Spinsters’ Rock’ die we vandaag kunnen zien.

Een andere versie is dat op een dag een mysterieuze oude man vergezeld van zijn drie zonen plotseling uit de heuvels verscheen, de structuur oprichtte en prompt verdween (wat suggereert dat ze in steen waren veranderd). In 1779 meende een schrijver genaamd William Chapple dat de naam ‘Spinsters’ Rock’ is afgeleid van de Keltische uitdrukking ‘Lle Yspiennwr rhongoa’, wat vertaald wordt met ‘de plaats van het open observatorium’ of ‘de open sterrenwachtplaats’. Toen het bouwwerk voor het eerst door archeologen in kaart werd gebracht, was Spinster’s Rock omringd door een aantal andere stenen die in cirkels en rijen waren gerangschikt die mogelijk zijn toegevoegd nadat de dolmen was opgericht, maar deze zijn nu verdwenen.

Rondom de twee hunebedden van Wapserveen (D53 en D54) speelt zich een sage af die ook met de spinsters te doen heeft. Bij de Havelterberg staan deze twee hunebedden op 150 meter afstand van elkaar. Het gaat om een middelgroot hunebed en een groot hunebed. Met een lengte van bijna 18 meter is dit het op één na grootste hunebed in Nederland. Dit verhaal – opgetekend in 1845 – gaat als volgt:

De vrouwen werden hierop kwaad. Daarop reed hij snel weg, maar de vrouwtjes gingen hem na en wierpen met groene botten. Gelukkig bereikte hij tijdig de stal: een van de botten echter trof het paard aan de poot en daardoor bleef het dier zijn leven lang verlamd. Had het bot hem getroffen, dan was hij stellig dood geweest.

Er zijn diverse sagen over de achtervolging door een bovennatuurlijk wezen die iets gooit, waaraan nog nipt kan worden ontsnapt. Zo komt het vaak voor in de verhalen over de witte wieven, ze raken met een spit de stiepel. De stiepel is de paal die in het midden staat van de mendeur in het oud-Saksische boerenhuis. Op de stiepel vindt men vaak een huismerk als eigendomsbewijs, maar tevens als beschermend teken. Het stiepelteken in Twente is een zonnerad of maanteken (oud-heidens – met een kruis, een kelk of een hart als Christelijke zinnebeelden, ook vaak de zandloper).

Een witte juffer wordt ook in verband gebracht met Kernhem (Keerum, keer om). Hier ligt de Bloedsteen, de steen bij de Doolhof zou gaan bloeden als er bij volle maan om middernacht met een speld in zou worden geprikt. Hier zou een zonneobservatorium zijn geweest, zo vertelde ik al in voorgaande artikelen.

Er is ook een Iers verhaal over de Banshee die een boer achterna zit en haar stamper naar hem werpt; die mist en vervolgens zijn haardtang in haar ijzeren greep verwringt. De Banshee wordt ook wel “woman of the fairy mound” or “fairy woman” genoemd: een fee of vrouw van de toverheuvel (een grafheuvel).

Over de Wendelstein in Duitsland wordt verteld dat ze: als ze het middaguur horen luiden, draaien ze zich op hun andere zijde. Het woord ‘Wenden’ betekent in het Duits ‘draaien’.

Maar ‘Wenden’ kan ook staan voor een volk; het is een verouderde benaming voor Slaven in het Duitse spraakgebied. Bepaalde verhalen vertellen dat in de Wendensteine Wenden zijn begraven; zij die sneuvelden in de strijd tussen markgraven Albert en Hoder. Deze ‘Wendensteine‘ bij Ballenstedt en Grävenitz zijn voor 1840 vernietigd. De stenen van een van de graven (waarschijnlijk graf 2) zouden door reuzen met katapulten van Schorstedt naar Grävenitz zijn gegooid. Volgens een andere legende zou in dit graf een gigantische koning begraven zijn.

Mogelijk heeft hier de Slavische opstand van 983 een rol gespeeld in de verhalen dat hier Wenden begraven zijn. Lokale boeren vertellen dat er overdag en ’s nachts geesten te zien waren en geschreeuw te horen was bij de graven. Ook het verhaal van een molenaar die een steen uit graf 3 haalde om er een molensteen van te maken, heeft legendarische kenmerken. Dit bracht hem geen geluk, want het koren kon niet met de steen worden vermalen….zou deze steen juist niet meer ronddraaien?

Een soortgelijke legende als die over de Wendelstein wordt verteld in Marmagen in de Eifel. De zogenaamde Runde Stein (ronde steen) bij Milzenhäuschen is waarschijnlijk het onderste deel van een Romeinse mijlpaal. Er wordt gezegd dat de steen draait als de klok gaat om 12.00 uur. Het idee van de ‘roterende stenen’ (Marmagen nr. 2) weerspiegelt ook het oude denken. In Bretagne zijn verhalen over draaiende of dansende dolmens heel gewoon. Omdat de zonnewende of de hoogste stand van de zon (wanneer het middaguur luidt) keer op keer wordt genoemd, worden deze stenen geassocieerd met zonneculten. Het zijn dus niet de stenen die draaien, maar de zon draait om de stenen, die dus dienst deed als zonnewijzer en kalender.

Op sommige plaatsen in Duitsland wordt gezegd dat de menhirs om middernacht draaien, wanneer de kerkklokken luiden of wanneer de mis wordt voorgelezen. Ze zouden ook jammerende geluiden maken als je je oor tegen ze legt. En soms hopen zieke mensen genezen te worden door zulke stenen monumenten aan te raken.

De Wippchensteinen in Hessen is een schommelsteen. Het zou een voorchristelijke offerplaats zijn. Ook in meer recente tijden kwam men hier bijeen. Volgens de legende gooiden twee reuzen die op de Amöneburg en de Landsburg woonden stenen naar elkaar. Bovendien zou de „Wilde Reiter“ kattenkwaad uithalen bij de Wippchensteinen, volgens de legende werden nachtelijke wandelaars doodsbang gemaakt. Een andere legende vermeldt de Weißen of Weisen Frauen die de Germaanse god Thor op de Wippchensteinen dienden. Door de verspreiding van het christendom (na het kappen van de Donar-eik door Bonifatius bij Geismar in Hessengau) werd de eens zo heilige plaats tot een plek waar men niet mocht komen verklaard.

De Hoxberg (en vooral de Kaltenstein) zouden in de 16e eeuw een ontmoetingsplaats voor heksen zijn geweest. De Kaltenstein zou het magische centrum van de heksen zijn geweest. Hier zouden de heksen gruwelijke rituelen hebben uitgevoerd en het hof gemaakt hebben met de duivel. Een legende vertelt dat er onder de Kaltenstein rijke schatten verborgen zijn, die al in heidense tijden aan de goden werden geofferd. Druïden zouden ze daar hebben begraven toen het christendom zich verspreidde, wat zou kunnen wijzen op een reeds Keltische oorsprong van de legende.

Op de eerste nacht van mei (Walpurgisnacht of Sankt-Walpurgisnacht) vieren de kabouters die in de Hoxberg rond de Kaltenstein wonen een feest van vreugde, waarbij de schat zichzelf laat zien en schittert in het sterrenlicht. Hij kon echter alleen voor altijd aan het licht komen als de klokken van de Heilige Dreifaltigkeit und St. Marien (een kerk in Lebach) uit zichzelf zouden luiden op Goede Vrijdag. Dan zouden de stenen drie keer rond hun eigen as draaien en de schat van de mensheid onthullen. Er is ook gemeld dat deze dwergen ’s nachts uit de berg kwamen om de bovenste steen eenmaal op de onderste te draaien, als de middernachtbel ging, en vervolgens weer in de berg te verdwijnen.

De Kaltenstein is gekerstend; er is een groot houten kruis op geplaatst. Een teken dat het in voorchristelijke tijden al een heiligdom was. Er zijn verschillende inkepingen op de steen voor het plaatsen van kaarsen en afbeeldingen van heilige figuren om de “zeven smarten van Maria” te vertegenwoordigen. Het Kaltensteinpad, dat rond de Kaltenstein loopt, kan ooit een kruisweg zijn geweest.

Soms zijn het juist mensen die de stenen omdraaien, zoals in volgende tekst van Xavier Kurt Naidoo wordt genoemd:

Ich werd’ dich suchen, muss dich finden, in alle Länder fall ich ein
muss mich an deine Wege binden, dreh’ und wende jeden Stein
Wo immer du auch sein willst, ich finde diesen Platz
wenn du mir dann verzeih’n willst find’ ich dich mein Schatz

Het omdraaien van stenen om een schat te vinden (soms in de betekenis van een liefde) komt ook voor bij andere stenen, zoals in Slavische mythologie en ook in Nederland. Voorbeelden werden al gegeven in het artikel over offerstenen. Andere stenen mochten juist niet verplaatst worden van de bevolking. En in sommige gevallen zorgde dit ervoor dat de megalieten niet werden vernietigd. Zo werd de Yongsan-ri Dolmen in Zuid-Korea behouden omdat de locatie van de rots goed was voor divinatie/waarzeggerij (op basis van topografie).

Er is ook een staande steen met de naam is “Fusu la Reina” of “Koninginnen Spindel”. Het personage kan op verschillende plaatsen verschillende namen krijgen, zoals “Maagd”, “Koningin” of “Heilige”, verwijzend naar de grote kracht of heilige essentie.

Het is duidelijk dat het terpveld van Entrerríos vanaf het begin, zo’n vijfduizend jaar geleden, een grote symbolische betekenis had als grensplaats. De vraag die dan opkomt, is: aanbaden de bouwers van de dolmen de draaiende vrouw al? Hier ligt een buitengewoon interessant ’toeval’: middeleeuwse Ierse bronnen vermelden verschillende vlaktes die erg lijken op die van Entrerríos, gelegen in de grens tussen verschillende gebieden.

Laten we bijvoorbeeld Tara nemen, in het centrum van het land: dit is de grens tussen de vier Ierse provincies. In Tara werd de heuvel van Tailtu geplaatst, waarbij Tailtu de moeder van god Lugh was. Alle oude Ierse wegen leiden naar deze plek. Het was een heilige plaats waar een zeer belangrijke zomermarkt werd gehouden, de Tailtean, die mensen uit het hele land aantrok. Tara was ook de plaats waar de hoge koningen van Ierland werden gekroond. Het mythologische volk van de Tuatha Dé Danann zou zijn koningen al op de heuvel gekroond hebben.

Nog een voorbeeld: Carman, de tovenares-koningin, op wiens heuvel elke drie jaar een grote kermis werd gehouden in Leinster. Er is een duidelijk patroon dat de grens tussen verschillende gebieden, de zogenaamde “navel”, verbonden wordt met de grafheuvel van de godin en met een zomerkermis waar de mensen uit de omgeving samenkomen in een heilige wapenstilstand.

Kan het toeval zijn dat de “A llastra da Filadoira” ook bekend staat onder een andere naam, “Het graf van Entrerríos”? Zou het toeval kunnen zijn dat er elk jaar in mei een kermis werd gehouden in de vlakte van El Campillín, genaamd “A Feria del Año”, waar de buren uit de drie graafschappen Eilao, Allande en Villayón samenkwamen, net als de Ieren in Tara?

In veel gevallen kunnen we er zeker van zijn dat de rots waar de ‘gigantische vrouw’ woont al heilig was in de prehistorie. Bijvoorbeeld in Pena Colmea, in San Salvador de Valledor (provincie Allande), vertelt de legende over een oude vrouw die te zien is terwijl ze ronddraait met een spindel en een spinrok. Ze staat op een rots waarin enkele rotstekeningen zijn uitgehouwen tijdens het Neolithicum. Een ander interessant geval is “la Peña la Deva”. La Deva is een Keltische naam die “Godin” betekent en wordt zowel in de rivieren van de Biskajebaai als in Zuid-Engeland gevonden.

De berg Chamorro ligt in Galicië, in het graafschap Ferrol. Op de eerste maandag van Pasen wordt daar een zeer drukke kermis gehouden. Op de top van de berg zijn enkele enorme granieten rotsen gevonden, zo groot dat er bovenop de kapel van de Maagd zou kunnen worden gebouwd. Ze zeggen dat een van hen een “schommelsteen” is zoals die in Muxía.

De verbazingwekkende mobiliteit van de uitgebalanceerde, vaak enorme, stenen leidde op veel plaatsen tot het ontstaan ​​van mythen en legendes waarin dergelijke stenen een essentiële rol spelen, bijvoorbeeld als orakels of “speelgoed” van reuzen. En in sommige gevallen is menselijk ingrijpen de reden van de schommelsteen. In Ganløse Eged, een bos van 167 hectare op het Deense eiland Seeland, is de steen van een Langdysse (hunebed) veranderd in een schommelsteen.

Schommelstenen of Wiebelstenen worden in Denemarken Rokkesten genoemd. De meeste schommelstenen bewegen niet meer. Tot 1996, toen een zware storm het liet het vallen, was Pedralta een van de grootste schommelstenen in Europa. Met slechts lichte druk van een hand kon men de steen laten draaien. Het is het symbool van Sant Feliu de Guíxols; in 1890 werd een kruis toegevoegd op Sint-Jansavond. Dit kruis verdween echter en werd later vervangen. In 1961 werd de hermita (kapel van de Maagd van de Assumptie) naast de steen gebouwd.

Dankzij een collecte werd Pedralta steen gerestaureerd met grote kranen, twee jaar na de val, maar de steen schommelt niet meer. Tegenwoordig is de locatie nog steeds het toneel van Aplec de Pedralta (dit feest wordt gevierd op de tweede maandag na Pasen, in mei). En op de laatste zondag in mei is er een populaire bedevaart naar de locatie. Bij dit festival komen de dorpelingen samen met voedsel en volksdans rond dit oeroude heiligdom. Op de onderkant van de steen is een voetafdruk van een dinosaurus te zien volgens omwonenden.

De schommelsteen van de Externsteine is landelijk bekend in Duitsland. Deze steen op de Wackelsteinfels (losse steen rots) werd begin negentiende eeuw verankerd met ijzeren haken. Wilhelm Teudt was ervan overtuigd dat de Externsteine al in prehistorische tijden een plek waren geweest voor een zonnecultus. Tevens had deze plek in zijn optiek als een oud zonneobservatorium en centraal heiligdom van de Saksen gefungeerd. Teudt schreef:

“Horn staat bekend om de ‘rots van de eksters’, een oud monument dat door oudere schrijvers wordt genoemd.
Ik heb gelezen dat Karel [de Grote] deze ‘rots van de eksters’, toen een heidens cultusbeeld, als een gewijd altaar in heeft gezegend,
versierd met beelden van de apostelen”

Ook deze plek is dus gekerstend. Het Externsteine-reliëf is een monumentale rotsreliëfafbeelding van de scène van de afdaling van het kruis, uitgehouwen in de zijkant van de Externsteine. Voor neo-paganistische groepen ligt het bewijs dat deze plek al veel langer belangrijk was in het sacellum van rots II van de Externsteine: de ronde opening boven het altaar is namelijk gericht op de zonsopgang tijdens de zonnewende. 

Er is een beroemd paar schommelstenen op het Faeröerse eiland Eysturoy in het dorp Oyndarfjørður. Deze staan ​​bekend als de Rinkusteinar. Volgens de lokale legende vervloekte een oude tovenares twee piratenschepen die het dorp bedreigden en veranderde ze in steen. Een ketting die met het vasteland is verbonden, maakt het gemakkelijker om de bewegingen van de rots te zien.

De Kyaiktiyo-pagode in Birma is een religieus heiligdom gebouwd bovenop een enorm granieten rotsblok dat ook een schommelende steen is. Tegenwoordig is de steen goudkleurig, omdat hij door gelovigen is volgeplakt met bladgoud. De pelgrims brengen bladgoud mee, dat ze op de uiterst heilige rots plakken. De steen is verguld tot een hoogte van ongeveer twee meter. Volgens de overlevering blijft het geheel in evenwicht door een haar van Boeddha. Boeddha gaf, tijdens een van zijn vele bezoeken, een lok van zijn haar aan Taik Tha, een kluizenaar. De kluizenaar, die het veilig in de pluk van zijn haar had gestopt, gaf op zijn beurt de streng aan de koning, met de wens dat het haar zou worden verankerd in een rotsblok in de vorm van het hoofd van de kluizenaar.

De koning had bovennatuurlijke krachten geërfd van zijn vader Zawgyi, een bekwame alchemist, en zijn moeder, een naga -slangendrakenprinses. Ze vonden de rots op de bodem van de zee. Thagyamin, de koning van Tawadeintha Heaven in de boeddhistische kosmologie, vond de perfecte plek in Kyaiktiyo voor het lokaliseren van de gouden rots en bouwde een pagode. Het is deze haarlok die, volgens de legende, verhindert dat de rots van de heuvel naar beneden valt. De boot, die werd gebruikt om de rots te vervoeren, veranderde in een steen. Dit wordt ook aanbeden door pelgrims op een locatie op ongeveer 300 meter van de gouden rots. Het staat bekend als de Kyaukthanban-pagode of stoepa (letterlijke betekenis: stenen bootstupa). De Gouden Rots is een van de drie belangrijkste Boeddhistisch bedevaartsoorden van Myanmar. Vrouwen mogen de rots niet aanraken.

Er zijn nog talloze andere schommelstenen. Ten noorden van de Bretonse stad Huelgoat ligt de 137 ton wegende rots La Roche Tremblante (de bevende steen). De Omu di Cagna (man uit Cagna) is een typische schommelsteen op Corsica. De Witch’s Rocking Stone op Craigs o’Kyle vlakbij Drongan, Schotland, werd gebruikt voor druïdische rituelen en oordelen. De Pontypridd Rocking Stone in Wales ligt in het midden van een druïdische steencirkel. De Witch’s of Boarstone staat bovenop de Craigs of Kyle in de buurt van Coylton in Ayrshire. Het weegt ongeveer 30 ton en rust op twee of drie stenen. Een grote staande steen die bekend staat als de steen van Wallace zou in de buurt hebben gestaan. Een ander voorbeeld is de Logan Stone. Het woord “logan” is waarschijnlijk afgeleid van het woord “log”, wat in een Engels dialect rocken (schommelen) betekent. In Galicië worden schommelstenen pedras de abalar (schuddende stenen) genoemd.

Bevende, trillende, schuddende, ronddraaiende of schommelde stenen. Soms gebouwd door godinnen of feeën, maar ook heksen, koninginnen en heiligen worden aan de stenen verbonden. Al sinds de oudheid waren deze stenen belangrijk. In voorchristelijke tijden kwam men samen om rituelen uit te voeren of feesten te vieren, soms werden er oordelen geveld. In diverse culturen worden de stenen verbonden aan de zon, maan of sterren en bepaalde feestdagen (of andere speciale dagen zoals de zonnewenden). De stenen werden in sommige gevallen gekerstend of als heilige plek opgenomen in een andere godsdienst, de verhalen tonen aan dat de stenen geen gewone stenen zijn.

Marinda Ruiter

Bronnen

The Golden Thread: Religion and identity in Asturian oral tradition, Cristobo de Milio Carrín

Die Natur- und Kulturwunder der Welt: Alle Natur- und Kulturstätten der UNESCO-Welterbeliste, Christina Langner

https://nl.wikipedia.org/wiki/Hunebed

https://www.megalithic.co.uk/

https://de.wikipedia.org/wiki/Spinster%E2%80%99s_Rock

http://www.megalithics.com/england/spinster/spinmain.htm

https://www.devonperspectives.co.uk/spinsters_rock.html

https://www.turismoasturias.es/en/descubre/cultura/museos-y-espacios-culturales/castros-y-espacios-arqueologicos/dolmen-de-la-piedra-de-filadoira

https://www.themodernantiquarian.com/post/45702/folklore/st_lythans.html

https://en.wikipedia.org/wiki/St_Lythans_burial_chamber

https://en.wikipedia.org/wiki/Tinkinswood

https://www.kakadu.de/entdeckertag-wer-hat-die-bloss-aufgestellt-das-geheimniss-100.html

http://www.wingarden.de/wing/myth/texte/007megalithen.html

https://de.wikipedia.org/wiki/Kaltenstein

https://www.dorpsgemeenschapwapserveen.nl/index.php/wapserveen

https://hypnogoria.blogspot.com/2017/02/folklore-on-friday-strolling-stones.html

https://no-regime.com/ru-denl/wiki/Wackelstein

https://en.wikipedia.org/wiki/Externsteine

https://en.wikipedia.org/wiki/Externsteine_relief

http://www.costabravas.com/nl/sant_feliu_de_guixols/pedralta

https://www.lavanguardia.com/participacion/las-fotos-de-los-lectores/20200613/481755472141/piedra-basculante-pedralta-mirador-costa-brava-excursion-ruta.html

https://nl.wikipedia.org/wiki/Gouden_Rots

https://de.wikipedia.org/wiki/Gro%C3%9Fsteingr%C3%A4ber_bei_Ballerstedt

https://de.wikipedia.org/wiki/Wippchensteine

De Externsteine, een imposante rotsformatie in het Teutoburgerwoud

Het verhaal van de hunebedden: duivelskut of reuzengraf?

Afbeeldingen

Pierre-qui-Vire By Ginette Mathis – Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=11505494

Spinster’s Rock http://www.stone-circles.org.uk/stone/spinstersrock.htm

Spinster’s Rock https://www.devonperspectives.co.uk/spinsters_rock.html

Sorgina By Basotxerri – Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=56720844

Swindon By Sean Breeden, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=53548526

Kaltenstein Von EwSp01 – Eigenes Werk, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=30908502

Banshee By R. Prowse – Wicklow Heritage, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=110428480

Logan Stone Von Roger Griffith – Francis Grose. The Antiquities of Scotland. 1797, Gemeinfrei, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=6519279

Pedralta https://www.costabravamaniacs.com/costa-brava-sight/pedralta/

Slechts op een klein punt maakt de steen contact By Romain Pontida – The area of contact between the rock and the platform, Kyaiktiyo pagoda, Myanmar – ကျိုက်ထီးရိုးဘုရား, မြန်မာ, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=105344542

Von Bekmann_Taf_2.jpg: Johann Christoph Bekmann, Bernhard Ludwig Bekmannderivative work: Einsamer Schütze – Diese Datei wurde von diesem Werk abgeleitet: Bekmann Taf 3.jpg:, Gemeinfrei, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=26107882

Von Bekmann_Taf_2.jpg: Johann Christoph Bekmann, Bernhard Ludwig Bekmannderivative work: Einsamer Schütze – Diese Datei wurde von diesem Werk abgeleitet: Bekmann Taf 3.jpg:, Gemeinfrei, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=26107883