Golfzandsteen – Zwerfsteen van het Hoge Veld, Norg (Dr.)
Zandstenen van deze ouderdom vormen onder noordelijke zwerfstenen de belangrijkste groep, zeker in het Hondsruggebied in Oost-Drenthe. Op de hogere delen van de zandruggen zijn zij vrijwel allemaal van Precambrische ouderdom (meer dan een miljard jaar oud). Het herkomstgebied van deze Hondsrugzandstenen ligt in de noordelijke Oostzee en de Botnische Golf.
Rode en paarsrode zandstenen, al of niet met lichtkleurige vlekken, komen als zwerfsteen vrij algemeen voor. In alle gevallen zijn het kwartsietische zandstenen, met als bindmiddel kiezel. Dit zijn doorgaans erg harde zandstenen. Kalkzandstenen van die ouderdom zijn als zwerfsteen niet bekend.
Rode vlekkenzandsteen – Sassnitz, Rügen (Dld.).
De vlekken worden veroorzaakt door ijzerverbindingen. Deze vorm van verkitting is minder hecht dan die met kiezel, waardoor putten ontstaan. Door oplossing van het kitmiddel raken de zandkorrels weer los en spoelen vervolgens uit.
Gelaagde Dalazandsteen – Zwerfsteen van Grollo (Dr.).
De gelaagdheid is een aanwijzing dat de opeenvolgende zandlaagjes na elkaar door stromend water zijn afgezet. De rode kleur van de zandsteen wordt veroorzaakt door hematiet (ijzeroxide) dat zeer dunne huidjes om de zandkorrels vormt. Dit gebeurt vrijwel uitsluitend in een heet woestijnklimaat. En dan te bedenken dat deze zandsteensoort ca. 1500 miljoen jaar oud is.
Hun hoge, Precambrische ouderdom is de oorzaak dat er in deze zandstenen geen fossielen te verwachten zijn. Wel vinden we zwerfsteentypen met bewaard gebleven golfribbelstructuren, droogtescheuren en een enkel voorbeeld met opvullingen van regendruppelinslagen.
Rode zandsteen met opvullingen van regendruppelinslagen – Zwerfsteen van het Hoge Veld, Norg (Dr.).
Golfzandsteen – Zwerfsteen van het Hoge Veld, Norg (Dr.)
De bekende, fraai gelaagde, bruinviolette Kalmarsundzandstenen zijn deels Laat-Precambrisch (Eocambrium) en deels van Vroeg-Cambrische ouderdom. Dit laatste vooral bij zwerfsteentypen die als buizenzandsteen (Skolithos) zijn ontwikkeld.
Hieronder zijn een groot aantal zwerfstenen van kwartsietische zandstenen afgebeeld.
Gelaagde grijze zandsteen – Zwerfsteen van Gammel Pol, Als (Dk.).
Gelaagde zandsteen – Zwerfsteen van het Hoge Veld, Norg (Dr.).
Verweerde gelaagde zandsteen – Zwerfsteen van het Hoge Veld, Norg (Dr.).
Gelaagde grove zandsteen – Zwerfsteen van Boijden, Fünen (Dk.).
Rode Dalazandsteen – Zwerfsteen van Borger (Dr.).
De gelaagdheid van zandstenen maakt dat ze makkelijk langs de laagvlakken splijten. Veel zandstenen tonen daarom platte vlakken.
Paarsrode zandsteen – Zwerfsteen van Borger (Dr.).
Deze zandstenen komen voor in het noorden van de Oostzee en in de Botnische Golf.
Rode zandsteen – Zwerfsteen van het Hoge Veld, Norg (Dr.).
De rode kleur wordt veroorzaakt door rode huidjes van hematiet om de zandkorrels.
Oranjerode Dalazandsteen – Zwerfsteen van Sellingerbeetse (Gr.).
Roodachtige kleuren van zandstenen duiden op een ontstaan in een droog, heet klimaat.
Grijze zandsteen – Zwerfsteen van het Hoge Veld, Norg (Dr.).
De gaten in de steen zijn ontstaan door de chemische oplossing van het kitmiddel dat de zandkorrels samenbond.
Paarsrode vlekkenzandsteen – Zwerfsteen van Borger (Dr.).
De ijzerverbindingen die de zandkorrels in de vlekken hebben verkit, zijn roestig verweerd. Het bindmiddel in de omgeving is kiezel.
Paarse vlekkenzandsteen, breukvlak – Zwerfsteen van Emmerschans (Dr.).
Rode vlekkenzandsteen – Zwerfsteen van Groningen
Roodgrijze vlekkenzandsteen – Zwerfsteen van Groningen.
Rode vlekkenzandsteen – Zwerfsteen van het Hoge Veld, Norg (Dr.).
Rode Jotnische zandsteen – Zwerfsteen van Groningen.
Deze Precambrische zandstenen komen vooral uit de Botnische Golf. In het Hondsruggebied zijn ze algemeen te vinden.
Grijze zandsteen, breukvlak – Zwerfsteen van Kreuzfeld, Dld.
Grijze Jotnische zandsteen met scheve gelaagdheid – Zwerfsteen van Maarn (Utr.).
De laagwisselingen en de scheve lijntjes wijzen erop dat het zand door een snelstromende rivier of in een estuarium zijn afgezet.
Jotnische zandsteen – zwerfsteen van Maarn (Utr.).
Ook deze zandlaagjes zijn door snelstromend water afgezet.
Arkose – Zwerfsteen van het Hoge Veld, Norg (Dr.).
Arkose is een sterk veldspaathoudende zandsteen. Het ontstaat aan de voet van verwerende granietbergen e.d.
Arkose – Zwerfsteen van Borger (Dr.).
Door verwering in de bodem verbleken de roodachtige kleuren van de kaliveldspaatfragmentjes.
Veldspaathoudende zandsteen, breukvlak – Zwerfsteen van Noordbroek (Gr.).
De veldspaatkorrels steken door hun witte kleur duidelijk af tegen de geelbruine kwartskorrels.
Diagenetische kwartsiet – Zwerfsteen van Dibbersen, Dld.
Het glazig grijze kwartsgesteente bestaat uit zuivere kwartskorrels die ondiep in de bodem door een sterke verkiezeling zeer hecht met elkaar zijn vergroeid. Deze vorm van kwartsiet is dus niet door metamorfose ontstaan.
Conglomeratische zandsteen – Zwerfsteen van het Hoge Veld, Norg (Dr.).
In zandstenen zijn de zandkorrels ten hoogste 2mm groot. Hebben de korrels vooral op bepaalde laagvlakken iets grotere doorsneden, dan heeft men het over een conglomeratische zandsteen.
Conglomeratische zandsteen – Zwerfsteen van Sellingerbeetse (Gr.).
In deze steen is een zone aanwezig met kwartskiezels. Een steen louter uit dergelijke grindjes zou een conglomeraat genoemd worden. Hier is het een conglomeratische zandsteen.
