Er zijn veel volksverhalen bekend over uitzonderlijke prestaties, zoals het bouwen van een reusachtig bouwwerk in één nacht. In veel gevallen zou hiervoor een verbond met de duivel zijn gesmeed. In ruil voor de bouw van een kerk, dijk of megalithisch bouwwerk, moet dan vaak betaald worden met een ziel. En in de verhalen kan soms ter nauwernood ontsnapt worden aan dit lot.
Soms gooiden de duivels met de stenen waarbij ze vingerafdrukken achterlieten. Af en toe probeerden ze de bouw van een heiligdom te voorkomen door het gooien met stenen en kwam de megaliet vlakbij zo’n bouwwerk terecht, zo vertellen de verhalen. Inmiddels weten we dat dit juist in omgekeerde vorm plaatsvond dan deze verhalen vertellen; men bouwde juist vlakbij het voorchristelijke heiligdom om deze plek te kerstenen (of op te nemen in een ander nieuw geloof dan het christendom).
In andere gevallen zijn het reuzen, feeën of mythische helden die verantwoordelijk waren voor de bouw van indrukwekkende sites. En soms ging het juist om heiligen die hielpen, zoals de maagd Maria. Ook deze figuren lieten afdrukken achter in de stenen, soms van hun knieën terwijl ze zaten te bidden. Of afdrukken van de hoef van het paard waarop de mythische held reed. In Nederland zijn verhalen bekend over de hoefafdrukken van het paard van Lodewijk Napoleon, zo werd al verteld in Hoefijzervormen en megalieten. Sommige hoefijzerstenen worden in verband gebracht met Karel de Grote (zie Karel de Grote en (de vernietiging van) hunebedden) en in weer andere gevallen is juist het paard zelf een belangrijk mythisch wezen (zoals werd uitgelegd in Pas Bayard; hoefafdrukken in stenen in België).
Ook in Indonesië zijn soorgelijke verhalen bekend. En één van die verhalen is verbonden met een wel heel bijzonder bouwwerk: Gunung Padang op Java. Veel van de bezoekers wassen zich in de bron voordat ze naar boven gaan. Het Sundanese volk beschouwd de plek als heilig en gelooft dat deze mysterieuze plek het resultaat is van koning Siliwangi ’s poging om in één nacht een paleis te bouwen. Temidden van de stilte en het mysterie van Gunung Padang, dat wacht om onthuld te worden, zijn er onschatbare levenslessen verbonden aan deze heuvel van licht. Gunung Padang wordt ook wel de moeder van de beschaving genoemd. Ook wordt gezegd dat er regelmatig reuzen worden waargenomen op de berg.
Er is een steen met indrukken die doen denken aan de voetafdruk van een tijger. En op andere stenen zijn sporen te zien die lijken op een Kujang (hakmes) of het schild van het symbool van West-Java. Bovendien is er een stenen plaat op de site waarvan men denkt dat het een gong is. Niet ver daarvandaan zijn er rotsen die lijken op de vorm van een gamelan (muziekinstrument, te vergelijken met een xylofoon).
Koning Siliwangi of Prabu Siliwangi was een semi-legendarische grote koning van het hindoeïstische Sunda-koninkrijk. Hij is een populair personage in de mondelinge traditie van Pantun Sunda; folklore en verhalen die zijn regering beschrijven als een glorieus tijdperk voor het Sundanese volk. Volgens de overlevering bracht hij zijn koninkrijk grootsheid en voorspoed.
Pantun Sunda is een Sundanese orale verhalende uitvoering afgewisseld met liedjes en muziek gespeeld op een kacapi, een soort citer. Een pantun is bedoeld om te worden gereciteerd tijdens een avondvullende voorstelling waarin een enkele artiest het verhaal vertelt van de inwijding van een held: de hoofdrolspeler verlaat zijn koninkrijk om ervaringen op te doen, mooie prinsessen ontmoet om zijn vrouw te worden, andere koninkrijken betreedt om deze te onderwerpen en/of de realisatie van een droom. Nadat hij erin geslaagd is zijn doel te bereiken, keert de held terug naar zijn koninkrijk. Naast beschrijvingen van historische gebeurtenissen bevatten de verhalen vaak mythische elementen. Pantun werd oorspronkelijk niet opgeschreven, de barden waren vaak analfabeet en in veel gevallen blind.
Oorspronkelijk hadden de optredens een sacraal karakter, zoals bleek uit de offergaven aan het begin van de recitatie en ook uit de inhoud van het inleidende deel van het verhaal, rajah genaamd, wat een bezwerend lied was, waarin de hulp van goddelijke figuren werd ingeroepen om slechte invloeden af te weren.
Pas laat in de negentiende eeuw werden de eerste pantun op schrift gesteld op instigatie van westerse (Nederlandse) liefhebbers. Nog altijd verschijnen nieuwe interpretaties van de oeroude verhalen.
De andere kant van het karakter van koning Siliwangi is dat hij wordt gesymboliseerd als een machtig dier, namelijk een “maung” (tijger). Deze Maung werd later de totem van het Sundanese volk en de Kasundaanse gemeenschappen. Het karakter van koning Siliwangi is semi-mythologie, aangezien in de Sundanese mondelinge traditie de grote koning van Sunda eenvoudigweg wordt geïdentificeerd als “Koning Siliwangi”, ongeacht het tijdperk of de historische periodes. Het is moeilijk om het exacte historische karakter te identificeren dat in de legende van koning Siliwangi wordt vertegenwoordigd.
Tradities associeerden koning Siliwangi met de mythische tijger en soms met de zwart-witte luipaard als zijn bewaker. Volgens legendes weigerde de koning, nadat de sultanaten van Cirebon en Banten de hoofdstad Pakuan Pajajaran hadden geplunderd, zich tot de islam te bekeren, maar hij weigerde ook de binnenvallende moslimtroepen te bevechten aangezien de sultan van Cirebon familie van hem was.
Volgens de overlevering trok de laatste koning van Sunda zich na de val van Pakuan, vergezeld van zijn trouwe volgelingen, terug op de berg Salak ten zuiden van de hoofdstad om verder bloedvergieten te voorkomen.
Dan is de koning ngahyang om een hyang te worden of geest. In Oud-Sundaneds betekent de term “nga-hyang” “verdwijnen” of “ongezien”. Hij veranderde in een mythisch beest, de heilige tijger. Volgens de overlevering verdween de koning in het Sancang-bos, in de buurt van de zuidelijke zee, ver naar het zuiden in Garut Regency. De term Hyang is Oud-Javaans van oorsprong. Het betekent letterlijk “god”, “godin”, “vergoddelijkt wezen” of “goddelijkheid”. De eerbied voor deze spirituele entiteit is te vinden in de volksreligies van Java en Bali.
De term hyang heeft zijn wortels in het traditionele animisme. Inheemse pre-hindoeïstische, pre-boeddhistische en pre-islamitische Indonesiërs hebben voorouderlijke geesten vereerd en deze worden op veel plekken nog altijd vereerd. Ze geloven dat sommige geesten bepaalde plaatsen kunnen bewonen, zoals grote bomen, stenen, bossen, bergen of heilige plaatsen. Het hyang-concept is inheems ontwikkeld in de Indonesische archipel en wordt niet verondersteld afkomstig te zijn van Indiase dharmische religies.
Hyang wordt gewoonlijk beschreven als een heilige en lichtgevende persoonlijke vorm. Het wordt ook wel de naam genoemd voor een spiritueel bestaan met bovennatuurlijke krachten, afgebeeld als de zon in een droom en vaak genoemd in mannelijke vorm. De aankomst van een Hyang in het leven van een persoon staat erom bekend grote tevredenheid en geluk aan de persoon te geven.
In de oude Sundanese, Javaanse en Balinese samenleving wordt deze ongeziene spirituele entiteit geïdentificeerd als “hyang”. Van deze voorouderlijke goddelijke geesten wordt aangenomen dat ze hoge plaatsen bewonen, zoals bergen, heuvels en vulkanen.
Deze bergachtige streken worden beschouwd als heilige rijken, als de verblijfplaats van goden en de rustplaats voor de ziel van de voorouders. Het rijk waar Hyang woont, wordt de Kahyangan genoemd, wat een oud-Javaanse term is die letterlijk “de verblijfplaats van Hyang”, “een deel van Hyang” of “hemel” betekent.
Hyangs zouden alleen in rechte lijnen bewegen. Dienovereenkomstig hebben traditionele Balinese gebouwen een muur die aling-aling wordt genoemd, gelegen net binnen de deuropening wat de geesten buiten houdt (omdat ze alleen in rechte lijnen bewegen en dus afketsen). Soortgelijke muren zijn te zien bij de ingang van sommige Javaanse begraafplaatsen. Parallelle overtuigingen zijn te vinden in andere spirituele tradities, zoals in Britse lijkenwegen.
De term kujang, een type hakmes, komt van het woord ‘Kudhiyang’ met de wortels ‘Kudi’ en ‘Hyang’. Kudi is ontleend aan de oude Sundanese taal, wat een wapen betekent met bovennatuurlijke krachten, als talisman en als afweermiddel voor versterkingen. Van een landbouwwerktuig heeft het hakmes zich ontwikkeld tot een object dat zijn eigen kenmerken heeft en neigt naar een wapen met symbolische en heilige waarde. Daarom bewaren velen ze als erfstukken om het huis te beschermen tegen schade en bewaren ze de kujangs in een speciale kist of op een bepaalde plek in huis.
Het verhaal van koning Siliwangi strekte zich over een enorm gebied uit en varieerde in tijd van het mythische tijdperk van Sundanese goden tot de komst van de islam in het land Sunda en de val van het koninkrijk. Dit is te vergelijken met de enorme hoeveelheid verhalen die in verband worden gebracht met koning Arthur, waarover in wetenschappelijke kringen nog altijd geen overeenstemming is bereikt of deze koning daadwerkelijk heeft bestaan. Ook deze koning wordt in verband gebracht met megalieten, zie hiervoor Koning Arthur en megalieten en Koning Arthur en Stonehenge. Ook zijn paard en hond lieten voet- en hoefafdrukken achter in stenen.
Dat de koning Gunung Padang in één nacht bouwde, werd weerlegd en verworpen in het Bujangga Manik-manuscript. In een van de alinea’s wordt vermeld dat de Gunung Padang-site bestond vóór de bouw of oprichting van het Sunda-koninkrijk. Siliwangi is nog altijd de benaming voor een bestuurslaag in Indonesië, de Siliwangidivisie is een elite-eenheid van het Indonesische leger.
Gunung Padang bestaat uit een reeks van vijf kunstmatige terrassen, één rechthoekig en vier trapeziumvormig, die één tot vijf op steeds grotere hoogten voorkomen. Het zijn kunstmatige platforms die zijn gemaakt door hoge plekken te verlagen en lage plekken op te vullen met steen, totdat een vlak oppervlak is bereikt. De omtrek van het terras bestaat uit steunmuren die zijn gevormd door vulkanische veelhoekige kolommen die horizontaal zijn gestapeld en verticaal zijn geplaatst als palen. Dit terrassencomplex is toegankelijk via een centrale trap met 370 treden, een helling van 45 graden en een lengte van 110 meter.
Rogier Verbeek vermeldde Gunung Padang in “Oudheden van Java: lijst der voornaamste overblijfselen uit den Hindoetijd op Java” als volgt: “Goenoeng Padang: Op den bergtop Goenoeng Padang, nabij Goenoeng Melati, eene opeenvolging van 4 terrassen, door trappen van ruwe steenen vorbonden, met ruwe platte steenen bevloerd en met talrijke scherpe en zuilvormige rechtopstaande andesietsteenen versierd. Op ieder terrasse een heuveltje, waarschijnlijk een graf, met steenen omzet en bedekt, en van boven met 2 spitse steenen voorzien. In 1890, door den heer De Corte bezocht.”
In 1914 werd N.J. Krom, een Nederlandse archeoloog die ook onderzoek deed naar de Borobudur op dat moment, gewezen op het bestaan van de megalithische plaats op de berg Padang. Maar na 1914 werd deze site genegeerd tot het jaar 1979, toen een groep lokale boeren Gunung Padang herontdekte. In 2014 werd een artefact gevonden dat gedateerd wordt tussen 5200 v.Chr. en 500 na Christus. “Omdat het lijkt op de vorm van een wapen, zullen we het ‘Kujang Gunung Padang’ noemen,” legt archeoloog Ali Akbar uit.
De mensen uit de omgeving geloven dat de Gunung Padang-site een plaats van aanbidding is. Er zijn lokale mensen die Gunung Padang associëren met de lichtgevende berg Jabal Nur in Saoedi-Arabië vlakbij Mekka. Jabal Nur herbergt de voor moslims belangrijke Grot Hira waar de profeet Mohammed volgens de islamitische traditie Gods openbaring via de aartsengel Gabriël heeft ontvangen. Jabal Nur is een creatie van de Almachtige. Gunung Padang is ook hetzelfde, een creatie van de Almachtige. Gunung heeft de betekenis van een berg of heuvel en Padang wat in het Soendanees dag of licht betekent.
Vijf heeft een speciale betekenis in Indonesië en heeft ook een speciale band met Gunung Padang. Zoals uitgedrukt door Pak Asep, beheerder van Gunung Padang: “zowel voor de islamitische religie als voor de Indonesische natie”. Hij gaf een voorbeeld, het getal vijf wordt gebruikt voor de basis van de staat. Daarnaast symboliseren de vijf zuilen van de islam perfectie. “Als we vijf keer per dag bidden, is dat een perfect gebed”, vervolgde Pak Asep. Daarnaast kan nog genoemd worden:
- De Gunung Padang-site wordt geflankeerd door vijf rivieren, namelijk S. Cipanggulaan, S. Cikuta, S. Ciwangun, S. Pasir Malang en S. Cimanggu. Deze rivier stroomt aan weerszijden aan de voet van de berg Padang.
- Elk terras is verbonden door vijf kleine treden.
- Het blijkt dat ongeveer 95% van de gebruikte rotsen vijfhoeken zijn.
- Omringd door vijf heuvels, namelijk Karuhun, Pasir Emped, Pasir Malati, Pasir Malang en Pasir Batu.
- De oriëntatie is loodrecht op de vijf parallelle bergen, namelijk de berg Pasir Pogor, de berg Cikencana, de berg Pangrango, de berg Gede en de berg Batu.
Bovendien: er zijn 5 terrassen op Mount Padang, waarvan de lokale bevolking gelooft dat de hoogste top de locatie is voor meditatie.
In Gunung Padang krijgen mensen verlichting of het staat voor het licht dat het leven in de echte wereld en de ongeziene wereld zal verlichten.
Op het eerste terras staat Eyang Pembuka Lawang (grootvader die de deur opendeed). Er staan hier twee grote menhirs waarvan er helaas nog maar één overeind staat. Filosofisch, als een symbool van het openen en voorbereiden van het hart voordat het het gebied van aanbidding betreedt. Er zijn ook twee scheve menhirs, zoals mensen die zich ter aarde werpen. De richting van de neerknieling is in de richting van de berg Gede.
Op Terras II bevindt zich de zogenaamde Wereldkroon en op Terras III is er een rots genaamd Telapak Kujang. Dit kan vertaald worden met “de handpalm van het hakmes”; het is erfstukwapen van het Sundanese volk. Volgens Nanang bevindt de steen zich precies in het midden van de Gunung Padang-site: “vroeger stond het rechtop, maar nu is het ingestort”. Op het derde niveau zijn rotsen die een cirkel vormen. Naar verluidt is deze stenen cirkel een manier om de seizoenen te berekenen, zoals het oogstseizoen, het regenseizoen en andere.
Op het vierde niveau is er de Batu Gendong, een symbool van kracht. Veel mensen denken dat als ze erin slagen de Batu Gendong op te tillen, hun gebeden verhoord zullen worden. Op het 5e terras in de uitgestrekte Gunung Padang is er ook een plaats genaamd Prabu Siliwangi’s troon (of soms zijn paleis). Die plaats werd vroeger door koning Siliwangi gebruikt om te bidden volgens de verhalen. Aan het einde van de laatste treden is er een grote rots die iets naar de hemel leidt. Lokale mensen geloven dat de steen naar een bepaald sterrenbeeld is gericht.
Er zijn ook stenen op Gunung Padang die een attractie zijn omdat ze geluid maken. Sinden-groepen, poppenspelers en kunstenaars komen vaak mediteren op de stenen. Ook in Talang Anau (West-Sumatra) worden de daar gevonden menhirs momenteel gebruikt als voorwerp bij rituelen: ze worden op houten palen gelegd en zo worden ze gebruikt als gigantische xylofoons of gamelans. Het slaan op deze stenen geeft het geluid vergelijkbaar met een Talempong: er kan echt muziek mee worden gemaakt. Het kloppen op stenen zou te maken hebben met vruchtbaarheid, zo is te lezen in Kinderstenen. Ook over de bautastenen komt het kloppen of slaan voor, zo werd uitgelegd in De steen van Baldr.
Ook in Europa worden megalieten in verband gebracht met geluid. Soms zouden mysterieuze geluiden te horen zijn, terwijl er geen bron voor aan te wijzen was. Soms ging dit om muziek of gezang, zoals tijdens San Juan (Sint Jan, midzomer) in Spanje (zie hiervoor Wie bouwden de megalieten op het Iberisch schiereiland). In Nederland wordt de Stemberg, een hunebed van het type trapgraf, in verband gebracht met geluid.
Volgens Abah waren er vroeger twee putten in Gunung Padang. De bovenste is nu droog en in de onderste, bij de trap naar boven, blijft water staan. Deze put heet de Cikahuripan bron. Er wordt aangenomen dat je als je water uit de bron drinkt een goede melodieuze stem krijgt, jong blijft en een partner krijgt. Momenteel wordt het water uit de Cikahuripan-put door lokale bewoners gebruikt voor huishoudelijke behoeften. Water wordt via slangen naar verschillende huizen aan de voet van de berg Padang-heuvel geleid. Ook in Europa spelen bronnen een belangrijke rol waarbij het water bijzondere eigenschappen zou hebben, zoals benoemd in Heilige stenen en miraculeuze bronnen.
Over de ouderdom van Gunung Padang bestaat veel discussie. Wat de ouderdom ook is, het is een bijzondere en mysterieuze megalithische site. De megalieten zijn echter niet door de mens gemaakt zoals bakstenen. Elk stuk is massief gesteente en is lang geleden gemaakt door een vulkaan. De mens heeft deze stenen vervoerd en gerangschikt om te creëren wat hier ooit op deze top stond opgesteld.
Gunung Padang is onmiskenbaar het grootste megalithische bouwwerk in Zuidoost-Azië. Er zijn meer veel megalieten te vinden in Indonesië en op sommige plaatsen worden nog altijd megalieten opgericht, voorbeelden zijn te vinden in Megalithische cultuur in Indonesië.
Marinda Ruiter
Bronnen
Wikipedia
https://intisari.grid.id/read/0366888/tes?page=all
https://www.nyimaslaula.com/project/honoring-the-goddesses-sang-hyang-dedari
https://travel.kompas.com/read/2014/01/26/1007413/Perjuangan.Mencapai.Misteri.Situs.Megalitikum
