Met lange poten loopt hij statig door het drassige weiland. Zijn snavel prikt hier en daar naar beneden. Soms is het mis, soms heeft hij wat, slaat zijn hoofd achterover en laat het naar binnen glijden. Om hem of haar heen lopen inmiddels zoveel ooievaars, dat men al snel de tel kwijt is. Al dagenlang verzamelen zich hier de ooievaars uit het gebied rond het oude diep voor hun grote tocht naar het zuiden. Daar overwinteren ze. Waar, dat weet niemand. Maar ieder jaar komen ze terug. En ieder jaar verzamelen ze zich weer ergens. Er zijn er al meer dan er ooit zijn gezien, de afgelopen maanden. Eber en ik, Julius alias Quintus van Bonna, wij staan er naar te kijken en volgen hun spel. Dan stijgt er eentje op…..
Hij slaat zijn grote vleugels uit. Hij verheft zich statig omhoog tussen de bomen rondom de stroom, het weiland, het diepje en de kijker op afstand ver onder zich latend. Hij lijkt langs een oud nest te vliegen, dat volgend jaar vast weer bewoners zal hebben. Dan komt hij terug, zweeft in een prachtige glijvlucht over de anderen. Horen we hem nou klepperen? Of was dat van een andere ooievaar? Even lijkt hij te gaan landen. Dan, alsof ze het zo hebben afgesproken, zien we alle andere ooievaars de vleugels uitslaan en zich verheffen boven het diepje, de bomen en het veld. Wij volgen dit machtige schouwspel samen. Eber, Hilde, andere leden van mijn familie en enkele onvrijen, we staan samen te kijken naar dit wonder.
Dan volgt er een schreeuw. Er wordt naar boven gewezen. Het is wat bewolkt, en juist daardoor kunnen we de zon zien, als deze achter een wolk zit. In het gedempte licht, dat zonder wolk onze ogen zou verblinden, zien we dat er een ‘hap’ uit de zon is genomen. Wat betekent dit? En dat bij een afscheid. Is dit een teken van de dood, zoals sommigen denken? Is dit een voorbode van het einde van Eber? Wijst dit op oorlog, een mislukte oogst, wat gebeurt er, waar houdt het op? De mensen hebben het druk met elkaar. Tot hun grote verbazing verdwijnt de donkere vlek op de zon ook weer.
“Ik heb nog even”, zegt Eber lachend. “Dat is niet onze God, dat is niet onze voorspelling, dat is niet onze profeet, dat is gewoon iets wat de God gemaakt heeft. En die zon, ons zo dierbaar, die is weer gewoon waar die zijn moet.”
Met het intreden van een lichte schemer, kwamen de ooievaars nog even terug. Enkelen zetten hun lange poten nog even aan de grond. Dan zetten ze met elkaar de snavels op het zuiden en verdwijnen langzamerhand uit ons zicht. Het is tijd om afscheid te nemen. Eber trekt mij even stijf tegen zich aan. “Mijn jongen, ik ben zo blij met je. Kom je nog eens weer?” “Natuurlijk kom ik weer. Ik weet niet wanneer, en ik weet niet hoe het dan zijn zal, maar ik kom weer, voor jou, voor de familie, voor iedereen hier.”
We weten allemaal dat de kans klein is dat Eber er dan zal zijn. We dragen hem allemaal in ons mee, dus ja, zo zal hij er ook zijn. Mijn paard is beladen met alles wat ik onderweg nodig heb, met een leren zak en daarin een kruik met beschreven papyrus, met een bijna lege hoorn waarin ooit een flinke voorraad inkt zat, en enkele voorwerpen als groet van de familie hier aan mijn mensen op de villa bij Bonna. Vooral de papyrusrollen zijn me dierbaar. Daarin zit mijn leven verweven. De kruik is dan ook afgedekt met een vrijwel sluitend rondgesneden stuk hout en overgoten met warme bijenwas. Die had Eber na het maken van de mede toch genoeg over. Zo kan er niets gebeuren, zolang de kruik niet breekt. Ook al zou het paard omvallen bij het oversteken van een riviertje, dan dringt er geen water binnen. De kruik is voldoende verzegeld, door de laag was.
Ik draai me nog een keer om, en zwaai naar ze. Zo bekend, en omgekeerd ook zo ondoorgrondelijk. Mijn vader is een open boek, als ik met hem in gesprek ben. Hilde en haar leefwereld, die ken ik, maar Hilde zelf? Gevonden aan het water? Genezen door ‘iets’ in het water, toen de dood over haar leek te komen? Wie is Hilde? Hoe blijft ze zo jong? Ook als vader er niet meer zal zijn, zal Hilde er vast nog wel zijn, als ik terug zal komen. Want dat ga ik doe, ik kom terug. Wanneer? Ik weet het niet. Ik rij weg, nagezongen door Akke, die een lied van afscheid en terugkeer voor me zingt. Het klinkt na in mijn oren.
Even verderop sluit ik me aan bij de anderen. Enkele mensen gaan met me terug naar het zuiden. Iedereen met zijn eigen motieven. Slechts een enkeling wil hier toch niet blijven, van de groep nieuwkomers, die willen toch weer terug naar het oude stamgebied. Of ze daar zullen aarden, dat is nog maar de vraag. Ook daar zal alles nu anders zijn. Het groepje bestaat vooral uit handelaren, die namens Lucius zullen proberen een verbinding op te zetten, zodat ze buiten de ‘gewone’ Romeinse handelaren om zaken kunnen doen met de mensen beneden de grote rivieren. Nog dagen later zit het lied van mijn zus Akke nog in mijn oren. Lang daarna, weken later, als de zegel van de pot met papyrusrollen wordt verbroken, kan ik het nog zo terughalen……
Hier lig het olde laand,
eknuffeld en eteisterd,
verwaterd en verzaand,
trouwhartig en verbeisterd.
Een laand dat oe een baand
En vastigheid wil geven.
Maor ok weer weg lat zweven.
Al wat oe ooit zal bienden,
wat oe grip in oen harte,
veurbijgiet as een flarte
van dikke zwaore mist,
oe opslöt en verglist,
het glibbert deur oen haand.
Zakt weg in ’t rulle zaand.
Een baand zit niet in blieven.
Het zit in niet in verstieven.
Ie gaot moar en koomt weer.
Weel wel of ie die keer
het nog een keer zult vienden,
wat oe vanneis zal bienden.
O vollek op de peerden,
ohe wiet aj ok magt gaon,
de tied zal oe gauw leern,
het blif in oe bestaon.
Waj dèenkt dat zal vergaon.
Dit laand giet mit oe mit.
waor aj ok staot of zit,
waor ie oen lichem legt,
En waj ok van hèur zegt,
Dit laand zit in oen giest.
Het lef op oen papier
en in mien varzen hier.
Dit ruge olde laand,
Eknuffeld en eteisterd,
Verwaterd en verzaand,
Dat hef oen giest verbeisterd.
Tut gauw, tut an de dag,
Dat ik oe weerzien mag.
(Het volgende deel van de Kronieken van het Oude Diep is gepland voor het najaar van 2023.)
