In Balderhaar, op de grens tussen Nederland en Duitsland, lag in het verleden een offerplek voor Baldr. De offerplek zou een ronde open vlakte van 24 meter doorsnee zijn geweest. In het midden stond een eikenboom. Na de kerstening kwam er een kruis op de open plek te staan. De voorchristelijke cultus plek werd op deze manier gekerstend.
Balderhaar kan vertaald worden als ‘heem of woning van Balder’. Er zijn meerdere plaatsnamen met deze Germaanse god verbonden, zoals Boutersem of Baatsem in Vlaams Brabant. In 1125 was deze plaats bekend als Baltersem, in 1129 als Baltreshem, in 1130 als Baltersem en in 1196 was de plek bekend als Bauterhem. Het Germaanse Baldaharis haim betekent woning van Baldahari. Boutershoven, bij Sint-Truiden, kan vertaald worden met “de boerderij van Baldahari”.
Vermoedelijk is de afkomst van de plaats Blaricum hetzelfde als Blaregem in Vlaanderen, een naam die men terugvoert op Bladheringa-haima met als betekenis: heem ‘woonstede’ van de lieden van de persoon Bladheri (ontstaan uit Baldahari). En Baudémont kan teruggevoerd worden op de “berg van Baldr”.
Baldr (ook wel Balder of Baldur) is een Germaanse zonnegod, hij is de zoon van Odin en Frigg. Samen met de godin Nanna had Baldr een zoon: Forseti. Er zijn verhalen in andere mythologieën die sterkt op die over Baldr lijken, zie ook de steen van Baldr. Baldr en zijn zoon Forseti zijn verbonden met rechtbanken en voorzitters van het ding.
Baldr is ook de god van de bomen: heilige bossen in Noorwegen waren aan hem gewijd. De maretak (een heksenkruid), waarmee hij gedood werd door zijn tweelingbroer Hödr, groeit zelden op een eik. Vandaar de interpretatie als teken van bliksem van de goden, sacralisering van de eik. De druïden bij de Kelten snijden tijdens midzomer met een gouden sikkel maretak. De Germanen hadden tijdens midzomer de herdenking van Baldrs dood.
Er hoorden grote stenen bij de offerplek van Balderhaar. Wellicht ging het om een steencirkel die de open ronde vlakte afbakende van de omgeving. Het zou om een plaats kunnen gaan waar recht werd gesproken. Dingplaatsen lagen vaak op de grens tussen gebieden. Landmeter Johann Schrader kreeg in 1772 de opdracht de grens tussen Overijssel en het vroegere graafschap Bentheim in kaart te brengen tussen Monikkensbelt en de grenssteen bij Balderhaar.
Op de locatie is nog wel een grote steen te zien. Onduidelijk is of deze steen bij de offerplek heeft gehoord. Hij ziet er in ieder geval niet uit zoals de lange slanke grensstenen die in het gebied zijn te vinden.
Marinda Ruiter
Bronnen
Langs oude krachtplekken in het Overijsselse Vechtdal, VVV fiets en autoroute van 120 km
https://www.dbnl.org/tekst/sege010hasp01_01/sege010hasp01_01_0002.php
https://www.ensie.nl/winkler/boutersem
https://www.plaatsengids.nl/blaricum
Afbeeldingen
De dood van Baldr – By Christoffer Wilhelm Eckersberg – Self-scanned, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=677059
