Aan de oostkant van het kathedraalplein van Halberstadt staat een grote, platte steen die tegenwoordig wordt beschouwd als een offersteen uit voorchristelijke tijden. De kathedraal werd gebouwd op of dichtbij deze plaats van opoffering of oordeel. De Teufelsstein wordt ook wel Lügenstein (leugensteen) genoemd.
De volgende legende wordt verteld over deze steen en een herberg die er vroeger pal naast stond, genaamd Domkeller: Lang voordat Burkhard II, bekend als bisschop Buko, aan de macht kwam, legde Hildegren, de eerste bisschop van Halberstadt, de eerste steen voor de kathedraalkerk op een heuvel waar de heidenen vroeger hun offeraltaren oprichtten. Dit gebeurde in het jaar 804. Om de kerk te bouwen, liet hij veel bekwame vakmensen ontbieden en de bouw vorderde snel.
Toen de duivel de muren zag, nam hij aan dat daar een grote herberg gebouwd werd. Daar was hij erg blij mee en dus nam hij het op zich om de ambachtslieden te helpen en elke nacht grote massa’s steen te slepen om in het geheim bij te dragen aan de bouw van de muren. Hoewel de bouwmeester en zijn gezellen verrast waren dat het werk zo snel vorderde, vermoedde niemand de echte reden. Op een nacht, toen de bouw al ver gevorderd was, kwam de duivel en wilde de “herberg” van binnen zien. Zijn schok was groot en zijn woede nog groter toen hij besefte dat het een kerk zou worden.
De volgende ochtend, toen de gezellen aan hun werk begonnen, waren ze geschokt toen ze de duivel hoog op de muur zagen, met een enorm rotsblok in zijn handen. ‘Kijk,’ riep hij naar beneden, ‘omdat ik dacht dat je een herberg aan het bouwen was, heb ik je in het geheim geholpen. Maar nu ik weet dat mijn werk zijn doel niet vervult, zal ik je hele gebouw verpletteren en je onder het puin begraven!”
Iedereen keek op, geschokt en stom van schrik. Maar toen stapte een moedige kerel naar voren en riep: “Als je hier een herberg wilt hebben, willen we je wens vervullen en een herberg voor je bouwen dicht bij de kathedraal. Ben je dan tevreden en laat je ons leven?”.
Dit aanbod was goed genoeg voor de duivel. Maar de ambachtslieden moesten hun belofte onthouden. Daaorm gooide hij de enorme rots op het kathedraalplein. Het ligt er nog steeds, je kunt zelfs nog de inkepingen zien die zijn roodgloeiende duimen erin drukten. Naast de kathedraal werd een herberg gebouwd. Het had enorme kelders en werd daarom de Domkeller genoemd. Daarmee ging de wens van het kwaad in vervulling.
De bouw van de kathedraal kon ongehinderd worden voltooid; het gebouw werd ingehuldigd op 9 november 859 in aanwezigheid van vele prinsen, bisschoppen en priesters. In 1860 werd de Domkeller afgebroken. De enorme rots op het domplein wordt nog steeds Teufelsstein of Lügenstein genoemd.
In Halberstedt staat een sculptuur van de duivel: Die Verführung. De duivel zittend op een stèle met zijn benen eromheen gewikkeld. Hij strekt zijn armen over elkaar en reikt de toeschouwer twee dingen aan. In de linkerhand een beker, in de rechterhand een kerkmodel.
Een soortgelijk verhaal wordt vertelt over de bouw van de kathedraal van Lübeck. Hier is een bronzen duivelsfiguur op de Teufelsstein geplaatst. Een afbeelding is te vinden in Verhalen over offerstenen.
Marinda Ruiter
Bronnen
http://www.harzer-sagen.harz-urlaub.de/volksglaube/teufels-luegenstein-halberstadt.htm
https://www.harzinfo.de/erlebnisse/poi/der-teufelsstein-auf-dem-domplatz
Afbeeldingen
De Dom is te zien vanaf de Teufelsstein op de Domplatz – Foto: CC BY, Ideengut
De Teufelsstein of Lügenstein ligt op de Domplatz – https://kult-ur-ort-harz.jimdo.com/b%C3%A4ume-und-steinmale/steinmale/teufelsstein-in-halberstadt/
Die Verführung, Foto: René & Peter van der Krogt, https://statues.vanderkrogt.net
