Het Mysterie achter Dolmen de Kermarquer
In de categorie ‘mijn hunebed’ nodigen we mensen uit te schrijven over hun persoonlijke inzichten over hunebedden en megalithische monumenten. Hier een verhaal van Peter van den Hoek (Archeoastronoom)
Tijdens mijn onderzoeken naar de uitlijning van hunebedden (Dolmens) in Europa op hemellichamen kom ik vaak tegen dat een hunebed is uitgelijnd op het punt waar de zon opkomt of ondergaat tijdens Keltische Jaarfeesten of Zonnefeesten¹⁺². In tegenstelling tot onze indeling van het zonnejaar in vier zonnestanden (zon boven de keerkringen (Joel en Litha) en evenaar (Ostara en Mabon) ) kenden de Kelten een indeling in acht zonnestanden, zie tabel Keltische Zonnefeesten.
Deze acht uitlijningen op de zon kom ik, naast uitlijningen op de maan, keer op keer tegen wanneer ik een Europees hunebed met mijn kompas opmeet. Er begint zich dus een duidelijk patroon te vormen. Hoe mooi zou het zijn om één bouwwerk tegen te komen waarin alle acht uitlijningen terug te vinden zijn als een soort van bevestiging dat de Megalithische Cultuur dezelfde jaarindeling als de Kelten hanteerde. Na lang zoeken had ik afgelopen zomer eindelijk geluk toen ik in Frans Bretagne, vlak bij het beroemde Carnac, dolmen of hunebed de Kermaquer eens grondig onderzocht.
Op het eerste gezicht lijkt ‘Dolmen de Kermarquer’ niet zo’n bijzonder bouwwerk. De plattegrond, zie tekening lijkt nogal slordig opgezet met allemaal scheve draagstenen van dit kleine hunebed. Er ontbreken ook nog een aantal dekstenen waardoor menig bezoeker eraan voorbijgaat. Toch is dit hunebed met een kennis en precisie opgebouwd dat werkelijk onovertroffen is. Elke steen heeft een functie en is zo precies geplaatst dat de zon tijdens opkomst bij alle acht jaarfeesten op een markant punt van de achterwand schijnt. Het bouwwerk is dus tegelijkertijd ook een heel nauwkeurige jaarkalender dat 6.500 jaar later nog steeds dienst zou kunnen doen als de ontbrekende dekstenen teruggeplaatst zouden worden. Dit vraagt natuurlijk om nadere uitleg en die geef ik graag!
Zoals op de plattegrond te zien is bestaat het hunebed uit een grote en kleine kamer die door een scheve steen van elkaar gescheiden worden. Deze steen is bewust scheef geplaatst, zodat de voorkant precies naar het oosten wijst (90 °) en door de zon beschenen wordt tijdens midlente (Ostara) en midherfst (Mabon). We noemen dit de equinoxen, wat gelijk maken betekent, omdat dag en nacht dan beide precies even lang (zon 12 uur op en 12 uur onder) zijn. Daarom heb ik deze steen de ‘Equinox Stone’ genoemd. De grote kamer vertegenwoordigt de donkere helft van het jaar van midherfst (Mabon) tot midlente (Ostara). Tijdens het begin van de winter, dat de Kelten Samhain noemen, schijnt de zon tijdens opkomst precies door het midden van de gang en kamer op de aansluiting tussen de beide stenen die de achterwand vormen. Het hunebed Kercado³ op een paar kilometer afstand heeft ook deze zelfde uitlijning. Hieruit kunnen we opmaken dat dit moment in het jaar erg belangrijk moet zijn geweest voor de Megalithische Cultuur. De Kelten zeggen over dit moment dat dan de sluier tussen de geestelijke en fysieke wereld het dunst is en er dus makkelijker heen en weer kan worden gereisd. Zouden de hunebedbouwers om dezelfde reden zoveel hunebedden deze uitlijning hebben meegegeven, want ook in onze Nederlandse hunebedden¹ komt deze uitlijning het vaakst voor. Tijdens midwinter (Joel) schijnt de zon in de noordwesthoek van de grote kamer bij opkomst. De zon komt op dat moment het meest zuidelijk op waardoor de dagen het kortst zijn en de nachten het langst duren. Vervolgens beweegt de zon zich weer langzaam tijdens opkomst richting het noorden, waardoor de nachten korter worden en de dagen lengen. Wanneer de zon opnieuw door het midden van de gang en kamer schijnt op de aansluiting tussen de beide stenen die de achterwand vormen, dan begint de lente (Imbolc). Vanaf dit punt beweegt de zon zich verder richting het noorden, totdat deze bij opkomst de equinoxsteen verlicht en het midlente (Ostara) is geworden. Vanaf dat moment zal de zon de kleine kamer gaan verlichten die de lichte helft van het jaar vertegenwoordigt van midlente (Ostara) via midzomer (Litha) tot midherfst (Mabon). Dit gaat op dezelfde wijze als bij de grote kamer. Volgens mij is het zo wel genoeg uitgelegd toch?
Het hele bouwwerk vormt zo dus een jaarkalender met acht belangrijke ijkpunten. Bijzonder genoeg kan de maan(d) hier ook nog een rol in spelen! De zon doet er namelijk één maand over om van het midden van de lente (Ostara) naar het begin van de zomer (Beltain) te reizen, zie het maan(d)symbool op de plattegrond. Over dezelfde afstand (18°/19°) doet de zon twee maanden van het begin van de zomer (Beltain) tot midzomer (Litha). Dit komt omdat de zon dan richting een stilstand positie (Solstice) reist en daardoor afremt. Samen zijn dit drie maanden en dus één seizoen. Als je de hele cyclus bij elkaar optelt kom je op 3 x 4 = 12 maanden en dus één jaar uit. Zoals hopelijk wel duidelijk is zijn de hoeken in graden tussen de acht verschillende zonposities even groot en kun je er dus een datum aan hangen wanneer de zon precies onder deze hoeken opkomt. Dit zijn de oorspronkelijke data in de tabel met Keltische Zonnefeesten. Door de invoering van de Romeinse kalender zijn een aantal data verschoven naar het einde van de maand. De Megalithische Cultuur werkte namelijk helemaal niet met deze kalender, maar waren in feite veel preciezer in tijdmeten dan wij nu met onze moderne Romeinse kalender!
Je zou kunnen aanvoeren dat deze ijkpunten erg belangrijk waren voor de landbouw. Maar waarom vertegenwoordigt dan de grootste kamer juist de donkere helft van het jaar waarin er juist weinig landbouwactiviteiten plaats hoefden te vinden? Dat is een goede vraag! Ik geloof dat de hunebedden vooral voor het geestelijk leven van de bouwers werden gebruikt. In de wintermaanden was er minder fysiek werk te doen. De korte dagen en lange nachten nodigden uit om te rusten en meer geestelijk actief te zijn. Hunebedden vormden daarvoor de ideale plek om niet gehinderd door de kou in alle rust en veiligheid steeds stiller te worden en daarmee samen te vallen tot een weten en doorgronden waar geen woorden voor zijn!
Peter van den Hoek
petervandenhoek@casema.nl
Verwijzingen:
3. https://www.hunebednieuwscafe.nl/2023/08/hunebedden-als-lichtpoorten-naar-een-andere-dimensie/
