Bij het ‘Witte Kerkje’ in Heemse in de gemeente Hardenberg, ook wel de Lambertuskerk genoemd, ligt een offersteen. Heemse ligt op de linkeroever van de Overijsselse Vecht en Hardenberg op de rechteroever.
Ten tijde van de kerstening is een kapelletje bij deze cultussteen gebouwd. Rond 750 kwam Lebuïnus naar dit gebied en hij is verantwoordelijk voor de bouw van de eerste kapel. Op de plek waar de kapel stond, staat nu dus het ‘Witte Kerkje’. Als eerste pastoor wordt in 1129 Luder genoemd. Een houten kapel werd kort na 1200 vervangen door een gebouw bestaande uit ijzeroersteen.
Er is een legende verbonden aan deze plek. De Vita Sancti Lebuini noemt geen mensenoffer, maar een volkslegende noemt dit wel. Er zou een jongeman geofferd worden op de offersteen. Maar Lebuïnus kon dit voorkomen.
Lebuinus werd geboren uit Angelsaksische ouders in Engeland, maar hij bracht het grootste deel van zijn leven door in de Lage Landen. In 754 meldde hij zich bij de leider van de Utrechtse kerk, Gregorius van Utrecht. Deze gaf hem de opdracht om de Saksen te kerstenen in het gebied van het huidige Gelderland en Overijssel. Door de succesvolle prediking van Lebuinus werd de heidense Saksische religie in het gebied door steeds meer inwoners verlaten voor het Christendom. Er kwam echter ook een heidense reactie op gang, en Lebuinus’ bekeringswerk werd door sommige Saksische leiders ongedaan gemaakt.
Naar aanleiding van de vervolging, ging Lebuinus naar de algemene vergadering van het ding te Markelo (Marclo, mogelijk op de Dingspelerberg) waar hij echter door een wonder aan de wraak van de Saksische leiders kon ontkomen. Het is ook mogelijk, dat dit feit en het wonder zich afspeelden in een verdwenen nederzetting met de naam Marklohe nabij Nienburg/Weser in Nedersaksen, Duitsland.
Er zijn meer verhalen over de heilige. Ook over het in het oosten van de gemeente Herford liggende dorpje Schwarzenmoor gaat een oude legende. Dicht bij de gemeentegrens van Bad Oeynhausen met Ortsteil Lohe, op de hoek van de Alte Heerstraße en de weg Hilligenböke (heiligenbeuk) staat een gedenksteen voor Sint Lebuinus, een missionaris die in het jaar 772 bij de Saksische dingvergadering in Marklo aan de Wezer moedig het evangelie onder de nog heidense Saksen zou hebben gepredikt.
Daardoor joeg hij de Saksen tegen zich in het harnas. Die wilden hem daarop doodslaan. Hier zou een beukenboom gestaan hebben, die zich beschermend voor Lebuïnus geopend zou hebben en hem verborg. Duitse geleerden achten Lohe als het minst onwaarschijnlijk als locatie van de dingplaats waar Lebuïnus door een wonder overleefde.
Restanten van Lebuinus’ stoffelijk overschot bevonden zich lange tijd in de Lebuinuskerk te Deventer, waar de processies waarin zijn relieken werden rondgedragen werden verboden na de Reformatie. Deze relieken bevinden zich thans in de Broederenkerk in Deventer.
Marinda Ruiter
Bronnen
Wikipedia
Home
Afbeeldingen
Saksische offersteen voor de kerk van Heemse – By Onderwijsgek – Own work, CC BY-SA 2.5 nl, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3613670
Gewelfschildering – By Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=23897405
Foto van het Witte Kerkje met zwerfsteen uit 1978 – By Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=23571785
