Op de Deister, een bergrug in Nedersaksen, ligt die Alte Taufe (‘de oude doop’). Deze steen met een lengte van zo’n 3 meter wordt ook wel Wolfstaufe (wolvendoop) of Heidentaufe (heidense doop) genoemd. Op de bovenkant zit een diepe trog die vaak met water is gevuld.
De naam van de steen kan zijn afgeleid van het idee dat de met water gevulde trog na de komst van het christendom als doopvont werd gebruikt. Gedwongen dopen zijn denkbaar, maar evenmin gedocumenteerd als heidense offers in prehistorische tijden.
De markante steen is het onderwerp van lokale legendes, die plaatsvinden ten tijde van de kerstening. De heidenen brachten hulde aan hun goden hoog in de Deister, tussen machtige rotsen die eruitzien alsof ze daar door reuzen zijn geplant. “Maar het meest afschuwelijke wat ze daar deden, was dat ze daar ook mensen afslachtten om hun idolen te eren”, zeggen de legendes. De vijanden van de heidenen werden geofferd door ter dood gebracht te worden op de martelsteen (die Alte Taufe). “Bloed spoot hoog de lucht in, viel terug op de steen, stroomde in het gat, tuimelde uit de groef en langs de stenen muur naar beneden” – zo zegt de legende.
In de buurt van de steen stond ooit een kasteel waarvan de eigenaar, Lutter genaamd, een bloeddorstige vervolger van christenen was. “Hij was behoorlijk afschuwelijk om naar te kijken: als een duivel met zijn ossenhuid over zijn rug en vanwege de ossenhoorns die op zijn hoofd zaten”, zegt de saga. Waar hij een christen kon vinden, liet hij deze pakken en moest deze zijn eerstgeboren zoon nalaten aan de kasteelheer. Lutter zou deze eerstgeborenen naar de steen leiden en hem onthoofden, het bassin van de oude doop zou daarom altijd vol bloed zijn geweest. Toen Lutter per ongeluk zijn kleinzoon doodde, liet hij zich bekeren en werd het bassin een christelijk doopvont.
Twintig jaar eerder vielen de christenen het land met geweld binnen. Alle edellieden moesten een van hun kinderen afstaan - ook Lutter, die er nooit overheen kwam. De christenen namen Lutter’s dochter in huis, leerden haar hun religie, doopten haar en trouwden met het meisje. Lutter’s dochter baarde een zoon die op een dag zijn grootvader wilde ontmoeten. Ervan uitgaande dat er vrede was, vertrokken vader en zoon. Toen ze maar niet terug kwamen, vertrok de dochter van Lutter naar haar geboortegrond. Ze kreeg al snel door wat er was gebeurt en ging naar het huis van haar vader. “Christus, overwinnaar, schenk genade aan de heidenen en aan mij. Het kind dat je hebt geslacht, was je vlees en bloed’, beschuldigde de vrouw haar vader. De gratie van zijn dochter bekeerde de heidenen. Lutter was ontzet over het onheil dat hij had aangericht. De verandering gebeurde van de ene op de andere dag en hij liet zich dopen bij de Alte Taufe.
Een andere variant van de legendes over de steen is die van de edelman Magnus uit het Sünteltal, die niet gedoopt wilde worden en – verblind door haat – alles boycotte wat met het christendom te maken had. Hij sleepte ook een moeder en haar kind naar de offersteen in de Deister en doodde haar daar op brute wijze. Maar dat, zo zegt de legende, trof zelfs de gewetenlozen. Berouwvol werd hij als christen gedoopt in de hoop gered te worden van zijn zonden.
De Alte Taufe wordt beschouwd als een oude Germaanse offerplaats, maar er is nog geen archeologisch onderzoek uitgevoerd om dit idee te bewijzen of ontkrachten. Desalniettemin wordt het idee van mensenoffers bij de Alte Taufe beschouwd als een van de verklaringen van het idioom ‘lopen over de Deister’. Het idioom betekent “verdwijnen” en mogelijk “sterven”.
Nadat Karel de Grote, koning van de Franken, de Saksen in een oorlog had verslagen, drong hij hen het nieuwe geloof op. De kerstening duurde generaties lang, het was geen gebeurtenis die plotseling plaatsvond aan het einde van de oorlog. In het begin hielden ze vast aan hun oude goden. Ook heidense praktijken en rituelen verdwenen slechts geleidelijk uit het leven van de mensen. De christenen namen de oude cultusplaatsen van de heidenen in veel gevallen op in hun prediking.
Marinda Ruiter
Bronnen
Wikipedia
Afbeeldingen
Alte Taufe – Von Raugeier – Eigenes Werk, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=104749883
Illustratie van die Alte Taufe naar een foto van Ernst Alpers – Von (Ernst Alpers) – Foto vom Exemplar der SUB Göttingen, Gemeinfrei, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3875630
De trog is vaak gevuld met water – Von Den man tau – Eigenes Werk, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=40063027
